شرح و شرايط شغل مسئول فنی معدن -   ويرايش دوم

(كد شغل: 2001)

1 – کلیات

*موادی از آیین‌نامه اجرایی قانون معادن، که در ارتباط با مسئول فنی معدن است، به‌قرار زیر است:

ماده 24- متقاضی مکلف است قبل از صدور پروانه بهره‌برداری نسبت به ارائه تضمین حقوق دولتی و 3 درصد منابع طبیعی موضوع ماده 75 قانون معادن (معادل 6 ماه حقوق دولتی) اقدام و مسئول فنی عملیات در معدن را معرفی کند.

ماده 65 - عملیات معدنی باید تحت نظر مسئول فنی و مسئول ایمنی و حفاظت در معادن انجام گیرد. تشخیص موارد استثنا به‌عهده وزارت صنایع و معادن (وزارت معادن و فلزات) می‌باشد.  تبصره: ضوابط و حدود صلاحیت مسئولین فنی معادن تا تصویب و ابلاغ قانون نظام مهندسی معدن و آیین‌نامه مربوط توسط وزارت صنایع و معادن تعیین و مسئولین ایمنی و حفاظت از طریق وزارت کار و امور اجتماعی با هماهنگی با وزارت صنایع و معادن انتخاب می‌شوند.

ماده 66- مسئول فنی عملیات کسی است که اداره کلیه امور فنی معدن به‌عهده اوست و توسط دارنده پروانه عملیات از میان افراد واجد شرایط انتخاب و به وزارت صنایع و معادن معرفی می‌شود.  تبصره: در مواردی که دارنده پروانه عملیات شخصاً صلاحیت لازم برای قبول مسئولیت فنی معدن را داشته باشد، می تواند مسئولیت فنی معدن را به‌عهده گیرد.

ماده 67- دارنده پروانه عملیات یا نماینده او و یا مسئول فنی عملیات مکلف است درصورت بروز حادثه بلافاصله مراتب را به مراجع قانونی گزارش و در اسرع وقت وزارت صنایع و معادن را درجریان حادثه قرار دهد.

در ماده 68 نیز شرایط پذیرش مسئولیت ایمنی توسط مسئول فنی شرح داده شده است.  

*تعیین مسئول فنی در شرایط زیر نیز ضروری است:

درمورد اجازه برداشت‌های صادره طبق ماده 13 قانون معادن و تبصره 4 ماده 16 آیین‌نامه اجرایی آن، چنانچه عملیات استخراج با استفاده از مواد منفجره صورت گیرد و یا میزان استخراج مورد درخواست بیش از 50000 تن در سال باشد، متقاضی مکلف است مطابق شرایط این شرح شغل، مسئول فنی تعیین و معرفی کند.

2 – صلاحیت فنی

مسئول فنی معدن باید دارای پروانه اشتغال در رسته استخراج معدن و در یکی از زمینه‌های طراحی، نظارت یا اجرا و با بزرگترین پایه پروانه اشتغال حداقل ارشد، 1، 2 و3 به ترتیب برای معادن درجه 1، 2، 3 و4 باشد. موارد استثنا توسط وزارت صنایع و معادن تعیین می‌شود. 

طبق تبصره ماده 66  آیین‌نامه اجرایی قانون معادن، در مواردی که دارنده پروانه عملیات، شخصاً صلاحیت لازم برای قبول مسئولیت فنی معدن را داشته باشد، می‌تواند مسئولیت فنی معدن را طبق مفاد این شرح شغل به‌عهده گیرد. 

3 – ساختار تشکیلاتی

اداره کلیه امور فنی معدن به‌عهده مسئول فنی است و برحسب ساختار تشکیلاتی معدن می‌تواند در عین حال رئیس معدن، سرپرست معدن، مسئول معدن و یا امثال آنها نیز باشد.

مسئول فنی معدن زیر نظر دارنده پروانه بهره‌برداری یا نماینده ذیصلاح وی یا بالاترین مقام مؤسسه (معمولاً مدیر عامل شرکت) انجام وظیفه می‌کند.

در محدوده‌ پروانه‌هایی که دارای چند معدن یا کارگاه معدنی مستقل از یکدیگر و دارای طرح بهره‌برداری جداگانه است، مسئول فنی می‌تواند برای همه یک ‌نفر بوده یا برای هر یک، مسئول فنی جداگانه تعیین و معرفی شود و در اینصورت دارنده پروانه عملیات باید محدوده فعالیت هر یک را تعیین و به‌اطلاع سازمان صنایع و معادن استان برساند.

در معادن درجه 1 و مجموعه‌های بزرگ معدنی که دارای بخش‌های مستقل اکتشاف، استخراج، کانه‌آرایی و فرآوری است، یا بخش‌های فنی، اداری، مالی، خدمات و غیره از یکدیگر تفکیک شده‌اند، ممکن است مسئول فنی فقط رئیس بخش استخراج معدن یا بخش فنی معدن بوده و زیر نظر رئیس مجتمع معدنی یا جانشین وی انجام وظیفه ‌کند.

چنانچه دارنده پروانه بهره‌برداری، عملیات استخراج را به‌صورت پیمانی یا به‌هر نحو قانونی دیگر به‌ شخص حقیقی یا حقوقی دیگری واگذار کند، تعیین مسئول فنی نیز می‌تواند جزو وظایف آن شخص منظور شده و در قرارداد مربوط گنجانده شود، ولی به‌هرحال معرفی وی به وزارت صنایع و معادن جزو مسئولیت‌های دارنده پروانه عملیات است.  

رؤسا، سرپرستان و مسئولان بخش‌ها و قسمت‌های فنی مختلف معدن زیر نظر مسئول فنی انجام وظیفه می‌کنند.

به‌استناد ماده 68 آیین‌نامه اجرایی قانون معادن و طبق شرح شغل مسئول ایمنی معدن، در معادن با تعداد کارگران کمتر از 25 نفر، مسئول فنی می‌تواند هم‌زمان مسئولیت ایمنی و حفاظت معدن را نیز عهده‌دار شود.

واگذاری سمت یا مسئولیت‌ یا وظایف دیگر با حفظ سمت اصلی به مسئول فنی معدن، از سوی مؤسسه متبوع، با توافق وی بلامانع است، مشروط بر آنکه در اجرای وظایف اصلی وی اختلال ایجاد نکند. 

4 – مسئولیت‌ها

مسئول فنی بالاترین مقام مسئول در امور فنی معدن تحت سرپرستی بوده و مسئولیت‌های کلی وی به‌شرح زیر است: 

- بهره‌برداری بهینه از ذخایر معدنی و جلوگیری از اتلاف ذخایر.

- تعهدات دارنده پروانه عملیات در موردحسن اجرای قانون معادن و آیین‌نامه اجرایی آن در امور فنی.

- رعایت اصول و مقررات فنی و مهندسی و استانداردهای متداول.

- برقراری شرایط ایمن در محل‌های کار و رعایت مقررات ایمنی توسط کارکنان.

- حفظ بهداشت محیط کار و کارکنان.

- رعایت موازین و مقررات حفاظت محیط زیست.

- استفاده مطلوب از منابع (مالی، تجهیزات و ماشین‌آلات، نيروي انساني، مواد اولیه و ... ) در امور فنی.

- تلاش برای رشد ارزش افزوده و مطلوبیت استفاده از مواد معدنی.

- رشد فناوری و بکارگیری فنون و روشهای نوین.

- هر زمینه دیگر تأثیرگذار بر بهبود کمی و کیفی فعالیت معدنی.

تبصره- پذیرش مسئولیت‌های فوق توسط مسئول فنی، رافع مسئولیت‌های مقام مافوق وی و دارنده پروانه بهره‌برداری نخواهد بود.

5 – اختیارات

مسئول فنی معدن برای اجرای مسئولیت‌های خود، در چهارچوب طرح مصوب و ضوابط فنی و حرفه‌ای و مقررات مؤسسه متبوع دارای اختیار کامل است. چنانچه مقام مافوق وی یا دارنده پروانه بهره‌برداری بر کاهش اختیارات او اصرار ورزد یا دستوری برخلاف مقررات و ضوابط فنی و حرفه‌ای صادر کند، مسئول فنی می‌تواند ابتدا کتباً به وی متذکر شده و درصورت عدم توجه، مراتب را به سازمان صنایع و معادن و سازمان نظام مهندسی معدن استان کتباً گزارش کند و دراینصورت آن بخش از مسئولیت وی که براثر کاهش اختیارات یا صدور دستور مغایر با مقررات، قابل اجرا نبوده، به تشخیص سازمان نظام مهندسی معدن استان (طبق دستورالعمل‌هایی که متعاقباً ابلاغ می‌شود)، از وی ساقط خواهد شد.

مسئول فنی می‌تواند با موافقت مقام مافوق خود یا دارنده پروانه بهره‌برداری یا برحسب ساختار تشکیلاتی معدن، بعضی یا تمامی اختیارات و یا وظایف خود را به شخص یا اشخاص دیگر واگذار کند، یا از بین کارکنان ذیصلاح معدن در مواقع لازم برای خود جانشینی تعیین کند، اما در هرحال کلیه مسئولیت‌ها همچنان بر عهده او است.

تبصره- چنانچه مدت مرخصی یا غیبت مسئول فنی از حدود مقرر تجاوز کند، دارنده پروانه عملیات موظف است شخص دیگری را طبق ضوابط همین شرح شغل جایگزین وی کرده و معرفی کند.   

6 – شرح وظایف

وظایف کلی مسئول فنی معدن، شامل موارد زیر است:

- بررسی و پیشنهاد اصلاح طرح مصوب، در هر زمان که لازم باشد.

- انتخاب و بکارگیری روش‌های اجرایی مناسب.

- تهیه طرح‌های تفصیلی و اجرایی برای فعالیت‌های مختلف درصورت لزوم و دارا بودن صلاحیت لازم.

- پیشنهاد و نظارت بر انتخاب مشاور و پیمانکاران جزئی مورد نیاز و تأیید حسن انجام تعهدات آنها.

- تعیین سازمان کار و کمیت و کیفیت نیروی کارو نظارت بر تأمین آن.

- تنظیم برنامه‌های آموزشی پرسنل و مراقبت بر اجرای آن.

- تعیین نوع و تعداد تجهیزات، ماشین‌آلات و ابزار کار و نظارت بر تأمین آن.

- تعیین کمیت و کیفیت وسایل و لوازم مصرفی و پیگیری تأمین به‌موقع آنها.

- تهیه یا تأیید نقشه‌ها و طرح‌های آتشباری و درخواست تهیه مواد ناریه.

- نظارت بر انجام فعالیت‌های جاری و وظایف پرسنل تحت سرپرستی.

- اتخاذ تصمیم و صدور دستورات لازم برای بهبود عملیات و رفع مشکلات و نقایص.

- بازدیدهای ادواری و اتفاقی از محل‌های کار، بطوریکه همواره از وضعیت تمام محل‌های کار مطلع باشد.

- سازماندهی حفظ اسناد و مدارک فنی.

- تنظیم گزارش‌های ادواری و اتفاقی جهت مقام مافوق و دارنده پروانه بهره‌برداری طبق مقررات مؤسسه متبوع.

- تنظیم گزارش‌های ماهانه و ادواری و ارسال آن جهت مراجع ذیربط و یا وارد کردن اطلاعات در بانک‌های اطلاعاتی، طبق فرم‌ها و دستورالعمل‌های تعیین شده از سوی نظام مهندسی معدن.

- تأیید نقشه وضعیت معدن و ارسال آن جهت مراجع ذیربط، هر سه ماه یک‌بار و طبق دستورالعمل تعیین شده از سوی نظام مهندسی معدن.

- انجام اقدامات لازم هنگام وقوع حوادث معدنی و اعلام فوری به مراجع ذیربط و وزارت صنایع و معادن درصورت وقوع حادثه (طبق ماده 67 آیین‌نامه اجرایی قانون معادن) و تهیه یا تأیید گزارش حادثه.

- همکاری با بازرسان اعزامی و مراجع مسئول و دراختیار قرار دادن اطلاعات مورد نیاز در چهارچوب مقررات مؤسسه متبوع.

- انجام همکاری لازم هنگام بروز حوادث معدنی در سایر معادن و وقوع بلایای طبیعی طبق ضوابط مربوط.

- انجام وظیفه به‌عنوان مسئول ایمنی در معادن دارای کمتر از 25 نفر کارگر، چنانچه طبق ضوابط ماده 2 آیین‌نامه ایمنی معادن، این مسئولیت به او واگذار شده باشد.

- انجام سایر اقداماتی که در چهارچوب اجرای مسئولیت‌ها ضروری باشد‌.

تبصره – فرم‌ها و دستورالعمل‌های مربوط به انواع گزارش‌ها توسط نظام مهندسی معدن تهیه و بطور عمومی ابلاغ می‌شود.

7 - شرایط اشتغال

مسئول فنی توسط دارنده پروانه بهره‌برداری، یا شخص حقیقی یا حقوقی جانشین وی، انتخاب و استخدام می‌شود. انجام وظیفه مسئول فنی معدن در مدت اشتغال، به‌صورت تمام وقت است. موارد استثنا توسط وزارت صنایع و معادن تعیین و ابلاغ می‌شود.

طریقه استخدام مسئول فنی، یکی از روش‌های معمول در کشور است. 

پذیرش کار در چهارچوب صلاحیت فنی و ظرفیت اشتغال دارنده پروانه اشتغال است. لذا دارنده پروانه اشتغال مکلف است قبل از پذیرش کار یا انعقاد قرارداد، از سازمان استانی که عضو آن است استعلام و گواهی تأیید صلاحیت و ظرفیت اشتغال باقی‌مانده خود را به کارفرما ارائه نماید. تصویر پروانه اشتغال و گواهی سازمان نظام مهندسی استان جزو مدارک استخدامی مسئول فنی معدن است.

دارنده پروانه بهره‌برداری طبق ماده 24 آیین‌نامه اجرایی قانون معادن موظف است مسئول فنی را به سازمان صنایع و معادن استان معرفی کند و مدت و شرایط استخدام وی را اطلاع دهد و سازمان صنایع و معادن استان نیز مراتب را عیناً به اطلاع سازمان نظام مهندسی معدن استان می‌رساند.

درصورت ادامه اشتغال مسئول فنی، بیش از یک سال، لازم است هر سال مراحل فوق تکرار شود.

چنانچه دارنده پروانه اشتغال عضو سازمان استان محل اشتغال نباشد، سازمان نظام مهندسی معدن استان موظف است مراتب را به سازمان استان مربوط گزارش کند. دارنده پروانه اشتغال نیزمکلف است مراتب استخدام خود به‌عنوان مسئول فنی و مشخصات محل اشتغال را  به سازمان نظام مهندسی معدن استانی که عضو آن است اطلاع دهد تا در پرونده وی درج شود. درصورتیکه مدت اشتغال در استان دیگر بیشتر از 6 ماه باشد باید به استان محل اشتغال انتقال یابد.

مسئول فنی محق است درصورت تمایل با اعلام و استعفای کتبی قبلی، طبق مفاد قرارداد منعقده یا طبق مقررات استخدامی مؤسسه، از کار کناره‌گیری کند و همچنین کارفرما می‌تواند طبق مفاد قرارداد منعقده یا طبق مقررات استخدامی مؤسسه، با اعلام قبلی به خدمات مسئول فنی خاتمه دهد. در اینصورت دارنده پروانه بهره‌برداری مکلف است طبق مراحل فوق و حداکثر ظرف مدت یک ماه، فرد دیگری را بجای وی تعیین و معرفی کند. تا زمان معرفی فرد جدید، مسئول فنی همچنان عهده‌دار انجام وظایف و مسئولیت‌های خود خواهد بود. 

مسئول فنی معدن نمی‌تواند بطور هم‌زمان شغل تمام‌وقت دیگری داشته باشد. به‌همین دلیل اشتغال هم‌زمان هر فرد به‌عنوان مسئول فنی در دو معدن، غیرممکن است، مگر در موارد استثنا که توسط وزارت صنایع و معادن تعیین می‌شود. البته اشتغال غیر تمام وقت به کارهای دیگر، چنانچه مغایر با مقررات مؤسسه متبوع نباشد، و یا پذیرش سمت‌های دیگر در مؤسسه متبوع طبق ماده 3 این شرح شغل، بلامانع است. همچنین می‌تواند از ظرفیت اشتغال سالانه باقی‌مانده خود، با موافقت سازمان نظام مهندسی معدن استان، برای انجام کارهای حرفه‌ای دیگری که غیرتمام‌وقت باشد استفاده کند.

تبصره - به منظور هماهنگ کردن مراحل مختلف انتخاب و انعقاد قرارداد با مسئول فنی معدن، سازمان نظام مهندسی معدن می‌تواند فرم‌های لازم را تهیه و در اختیار سازمان‌های صنایع و معادن و نظام مهندسی معدن استان، جهت استفاده متقاضیان قرار دهد.

8 – حق‌الزحمه

برای محاسبه میزان استفاده از ظرفیت اشتغال، حق‌الزحمه ماهانه مسئول فنی معدن با توجه به بزرگترین پایه پروانه اشتغال وی و براساس حق‌الزحمه پایه نفرماه، طبق مبانی قیمت‌گذاری خدمات مهندسی، تعیین می‌شود.

قرارداد استخدامی نیز می‌تواند برمبنای تعرفه حق‌الزحمه برای پایه متناسب با درجه معدن طبق ماده 2 این شرح شغل، تنظیم شود، که در این‌صورت ضرایب منطقه‌ای، سختی کار و ضریب ویژه شغلی نیز قابل اعمال است. ضریب ویژه شغلی برای مسئول فنی معدن تا 15/1 قابل تعیین است. اضافات، فوق‌العاده‌ها، پاداش و کسور طبق قرارداد فی‌مابین یا مقررات عمومی کشور یا مقررات استخدامی مؤسسه متبوع تعیین می‌شود. 

پرداخت حق‌الزحمه اضافی به مسئول فنی معدن، درحالتی که مسئولیت ایمنی معدن را نیز به‌عهده داشته باشد، یا در مواردی که طبق ماده 3 این شرح شغل مسئولیت و وظایف دیگری را با حفظ سمت پذیرفته است، الزامی نبوده و طبق صلاحدید کارفرما انجام می‌شود.

9 – تخلفات

تخلفات حرفه‌ای، انظباطی یا انتظامی مسئول فنی، طبق مفاد آیین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی معدن توسط شورای انتظامی استان بررسی و در مورد آن تصمیم‌گیری می‌شود. علاوه برآن دارنده پروانه بهره‌برداری یا جانشین وی می‌تواند در مورد تخلفات احتمالی مسئول فنی، مطابق مفاد قرارداد فی‌مابین یا مقررات مؤسسه، مشروط بر آنکه قبلاً به وی ابلاغ شده باشد، عمل نموده و درصورت لزوم از وی به مراجع ذیصلاح نیز شکایت کند.

مسئول فنی معدن تا هنگام رسیدگی و صدور حکم شورای انتظامی استان و در مدت اعتبار قرارداد استخدامی، همچنان عهده‌دار انجام وظایف و مسئولیت‌های خود خواهد بود و حق‌الزحمه وی نیز تا آخرین روز کار قابل پرداخت است.

شرح و شرايط شغل مسئول فنی عمليات اكتشاف

(كد شغل:1001)

1 – کلیات

- طبق بند ب از ماده 7 آیین‌نامه اجرایی قانون معادن، "متقاضی اکتشاف مکلف است همراه با ارائه سایر مدارک، یک نفر را نیز به‌عنوان مسئول فنی عملیات (اکتشاف) به وزارت صنایع و معادن معرفی کند".

- برای کلیه مراحل عملیات اکتشافی و همچنین برای اجرای طرح‌های اکتشافی ملی و استانی، تعیین و معرفی مسئول فنی عملیات اکتشاف به وزارت صنایع و معادن الزامی است.

- برای عملیات اکتشافی که در حین عملیات استخراجی معدن انجام می‌شود، معرفی مسئول عملیات به وزارت صنایع و معادن ضروری نیست.

- خدمات تهیه طرح اکتشاف، مسئول فنی عملیات اکتشاف و تهیه گزارش پایان اکتشاف، جدا از یکدیگر است، ولی انجام آنها توسط یک شخص بلامانع است.

- استفاده ازعنوان " مسئول فنی اکتشاف " بجای " مسئول فنی عملیات  اکتشاف " بلامانع بوده و به همان معنی است.

2 – صلاحیت فنی

مسئول فنی اکتشاف باید دارای پروانه اشتغال در رسته پی‌جویی و اکتشاف و در یکی از زمینه‌های طراحی، نظارت یا اجرا و با بزرگترین پایه پروانه اشتغال حداقل ارشد، 1، 2 و3 به ترتیب برای طرح‌های اکتشافی درجه 1، 2، 3 و4 باشد. موارد استثنا توسط وزارت صنایع و معادن تعیین می‌شود. 

با استناد به تبصره ماده 66 آیین‌نامه اجرایی قانون معادن، در مواردی که دارنده پروانه عملیات، شخصاً صلاحیت لازم برای قبول مسئولیت‌فنی‌اکتشاف را داشته باشد، می‌تواند مسئولیت فنی اکتشاف را طبق مفاد این شرح شغل به‌عهده گیرد. 

3 – ساختار تشکیلاتی

اداره کلیه امور فنی اکتشاف به‌عهده مسئول فنی اکتشاف است و برحسب ساختار تشکیلاتی می‌تواند در عین حال رئیس یا سرپرست یا مسئول عملیات اکتشافی و یا امثال آنها نیز باشد.

مسئول فنی اکتشاف زیر نظر دارنده پروانه اکتشاف یا نماینده ذیصلاح وی یا بالاترین مقام مؤسسه (معمولاً مدیر عامل شرکت) انجام وظیفه می‌کند.

چنانچه دارنده پروانه اکتشاف، عملیات اکتشاف را به‌صورت پیمانی یا به‌هر نحو قانونی دیگر به‌ شخص حقیقی یا حقوقی دیگری واگذار کند، تعیین مسئول فنی نیز می‌تواند جزو وظایف آن شخص منظور شده و در قرارداد مربوط گنجانده شود، ولی به‌هرحال معرفی وی به وزارت صنایع و معادن جزو مسئولیت‌های دارنده پروانه عملیات است.  

واگذاری سمت یا مسئولیت‌ یا وظایف دیگر با حفظ سمت مسئول فنی اکتشاف، از سوی مؤسسه متبوع، با توافق وی بلامانع است.

4 – مسئولیت‌ها

مسئول فنی اکتشاف بالاترین مقام مسئول در امور فنی عملیات اکتشافی تحت سرپرستی خود بوده و مسئولیت‌های کلی وی به‌شرح زیر است: 

- کامل بودن عملیات اکتشافی و مطابقت با طرح.

- رعایت دقت لازم در انجام عملیات اکتشافی.

- تعهدات دارنده پروانه اکتشاف در موردحسن اجرای قانون معادن و آیین‌نامه اجرایی آن در امور فنی.

- حفظ اسرار صاحب كار و محرمانه نگهداشتن اسناد و اطلاعات کسب شده  هنگام ارائه خدمات حرفه‌اي، جز در مواردي كه از نظر ايمني خطرساز باشد یا توسط مقامات ذیصلاح قانونی خواسته شود. 

- رعایت اصول و مقررات فنی و مهندسی و استانداردهای متداول.

- برقراری شرایط ایمن در محل‌های کار و رعایت مقررات ایمنی توسط کارکنان.

- حفظ بهداشت محیط کار و کارکنان.

- رعایت موازین و مقررات حفاظت محیط زیست.

- استفاده مطلوب از منابع (مالی، تجهیزات و ماشین‌آلات، نيروي انساني، مواد اولیه و ... ) در امور فنی.

- تلاش برای شناسایی سایر مواد معدنی در محدوده پروانه اکتشافی در حد امکان و ارائه گزارش مربوط.

- رشد فناوری و بکارگیری فنون و روشهای نوین.

- هر موضوع دیگر تأثیرگذار بر بهبود کمی و کیفی فعالیت اکتشافی.

تبصره 1- در عملیات اکتشافی، مسئول فنی عملیات اکتشاف،  مسئولیت ایمنی عملیات را نیز به‌عهده دارد. اما چنانچه عملیات اکتشافی همراه با حفریات زیرزمینی (چاه و تونل) باشد، تعیین یک نفر مسئول ایمنی با پایه حداقل 3 یا کارورز طبق شرایط شرح شغل مسئول ایمنی معدن ضروری است.  

تبصره 2- پذیرش مسئولیت‌های فوق توسط مسئول فنی اکتشاف، رافع مسئولیت‌های مقام مافوق وی و دارنده پروانه اکتشاف نخواهد بود.

5 – اختیارات

مسئول فنی اکتشاف برای اجرای مسئولیت‌های خود، در چهارچوب طرح مصوب و ضوابط فنی و حرفه‌ای و مقررات مؤسسه متبوع دارای اختیار کامل است. چنانچه مقام مافوق وی یا دارنده پروانه اکتشاف بر کاهش اختیارات او اصرار ورزد یا دستوری برخلاف مقررات و ضوابط فنی و حرفه‌ای صادر کند، مسئول فنی اکتشاف می‌تواند ابتدا کتباً به وی متذکر شده و درصورت عدم توجه، مراتب را به سازمان صنایع و معادن و سازمان نظام مهندسی معدن استان کتباً گزارش کند و دراینصورت آن بخش از مسئولیت وی که براثر کاهش اختیارات یا صدور دستور مغایر با مقررات، قابل اجرا نبوده، به تشخیص سازمان نظام مهندسی معدن استان (طبق دستورالعمل‌هایی که متعاقباً ابلاغ می‌شود)، از وی ساقط خواهد شد.

مسئول فنی اکتشاف می‌تواند با موافقت مقام مافوق خود یا دارنده پروانه اکتشاف، بعضی یا تمامی اختیارات و یا وظایف خود را به شخص یا اشخاص دیگر واگذار کند، یا از بین کارکنان ذیصلاح تحت سرپرستی در مواقع لازم برای خود جانشینی تعیین کند، اما در هرحال کلیه مسئولیت‌ها همچنان بر عهده او است.

6 – شرح وظایف

وظایف کلی مسئول فنی اکتشاف، شامل موارد زیر است:

- بررسی و پیشنهاد اصلاح طرح مصوب، در هر زمان که لازم باشد.

- اجرای عملیات اکتشاف طبق طرح مصوب.

- انتخاب و بکارگیری روش‌های اجرایی مناسب.

- تهیه طرح‌های اجرایی برای فعالیت‌های مختلف درصورت لزوم.

- تنظیم برنامه اجرایی عملیات و نظارت بر رعایت توالی و انجام عملیات طبق برنامه.

- پیشنهاد و نظارت بر انتخاب مشاور و پیمانکاران جزئی مورد نیاز و تأیید حسن انجام تعهدات آنها.

- پیشنهاد و انتخاب آزمایشگاه‌های مناسب برای انجام انواع آزمایش‌ها و تأیید حسن انجام وظایف آنها.

- تعیین سازمان کار و کمیت و کیفیت نیروی کارو نظارت بر تأمین آن.

- تعیین نوع و تعداد تجهیزات، ماشین‌آلات و ابزار کار و نظارت بر تأمین آن.

- تعیین کمیت و کیفیت وسایل و لوازم مصرفی و پیگیری تأمین به‌موقع آنها.

- نظارت بر انجام فعالیت‌های جاری و وظایف پرسنل تحت سرپرستی.

- اتخاذ تصمیم و صدور دستورات لازم برای بهبود عملیات اجرایی و رفع مشکلات و نقایص.

- بازدیدهای ادواری و اتفاقی از محل‌های کار، بطوریکه همواره از وضعیت تمام محل‌های کار مطلع باشد.

- سازماندهی حفظ اسناد و مدارک فنی، مغزه‌ها و نمونه‌های برداشت شده.

- تأیید و امضای نقشه‌ها و گزارش‌های فنی در مراحل مختلف عملیات.

- تنظیم گزارش‌های ادواری و اتفاقی پیشرفت کار جهت مقام مافوق و دارنده پروانه اکتشاف و درصورت لزوم ارسال آن جهت مراجع ذیربط و یا وارد کردن اطلاعات در بانک‌های اطلاعاتی، طبق فرم‌ها و دستورالعمل‌های تعیین شده از سوی نظام مهندسی معدن.

- همکاری با بازرسان اعزامی و مراجع مسئول و دراختیار قرار دادن اطلاعات مورد نیاز در چهارچوب مقررات مؤسسه متبوع.

- انجام سایر اقداماتی که در چهارچوب اجرای مسئولیت‌ها ضروری باشد‌.

تبصره – فرم‌ها و دستورالعمل‌های مربوط به انواع گزارش‌ها توسط نظام مهندسی معدن تهیه و بطور عمومی ابلاغ می‌شود.

7 - شرایط اشتغال

مسئول فنی اکتشاف توسط دارنده پروانه اکتشاف، یا شخص حقیقی یا حقوقی جانشین وی، انتخاب و مشغول به‌کار می‌شود.

طریقه استخدام مسئول فنی اکتشاف، طبق یکی از روش‌های معمول در کشور و یا در قالب قراردادی با مدت معین است. مدت قرارداد نباید کمتر از مدت پیش‌بینی شده انجام عملیات در طرح باشد و برنامه زمانی اشتغال مسئول فنی برحسب نوع و حجم عملیات طبق طرح تعیین می‌شود. چگونگی جبران خسارت هر یک از طرفین، چنانچه انجام عملیات طبق برنامه پیش‌بینی شده و مطابق با مفاد قرارداد، به‌علت قصور طرف مقابل، انجام نشود، در قرارداد قابل تعیین است.

پذیرش کار در چهارچوب صلاحیت فنی و ظرفیت اشتغال دارنده پروانه اشتغال است. لذا دارنده پروانه اشتغال مکلف است قبل از پذیرش کار یا انعقاد قرارداد ، از سازمان استانی که عضو آن است استعلام و گواهی تأیید صلاحیت و ظرفیت اشتغال باقی‌مانده خود را به کارفرما ارائه نماید. تصویر پروانه اشتغال و گواهی سازمان نظام مهندسی استان جزو مدارک اشتغال به‌کار مسئول فنی اکتشاف است.

دارنده پروانه اکتشاف طبق ماده 7 آیین‌نامه اجرایی قانون معادن موظف است مسئول فنی اکتشاف را به سازمان صنایع و معادن استان معرفی کند و مدت و شرایط اشتغال وی را اطلاع دهد و سازمان صنایع و معادن استان نیز مراتب را عیناً به سازمان نظام مهندسی معدن استان اطلاع می‌دهد.

درصورت ادامه اشتغال مسئول فنی اکتشاف، بیش از یک سال، لازم است هر سال مراحل فوق تکرار شود.

چنانچه دارنده پروانه اشتغال عضو سازمان استان محل اشتغال نباشد، سازمان نظام مهندسی معدن استان موظف است مراتب را به سازمان استان مربوط گزارش کند. دارنده پروانه اشتغال نیزمکلف است مراتب اشتغال خود به‌عنوان مسئول فنی اکتشاف و مشخصات محل اشتغال را  به سازمان نظام مهندسی معدن استانی که عضو آن است اطلاع دهد تا در پرونده وی درج شود.

مسئول فنی اکتشاف محق است درصورت تمایل با اعلام و استعفای کتبی قبلی، طبق مفاد قرارداد منعقده یا طبق مقررات استخدامی مؤسسه، از کار کناره‌گیری کند و همچنین کارفرما می‌تواند طبق مفاد قرارداد منعقده یا طبق مقررات استخدامی مؤسسه، با اعلام قبلی یک ماهه به خدمات مسئول فنی اکتشاف خاتمه دهد. در اینصورت دارنده پروانه اکتشاف مکلف است طبق مراحل فوق و حداکثر ظرف مدت یک ماه، فرد دیگری را بجای وی تعیین و معرفی کند. تا زمان معرفی فرد جدید، مسئول فنی اکتشاف همچنان عهده‌دار انجام وظایف و مسئولیت‌های خود خواهد بود.

انجام وظیفه مسئول فنی اکتشاف در مدت اشتغال به عملیات اجرایی، برای عملیات اکتشاف تفصیلی به‌صورت تمام وقت و برای سایر مراحل اکتشافی برحسب نوع و حجم عملیات می‌تواند به‌صورت پاره وقت باشد، اما حداقل آن برای طرح‌های درجه 1، 2، 3 و 4 به ترتیب 10، 8، 6 و 4 روز در ماه است. بدیهی است که در حالت اشتغال پاره وقت، مسئول فنی اکتشاف می‌تواند شغل دیگری نیز داشته باشد.

اشتغال هر فرد به‌عنوان مسئول فنی اکتشاف بطور هم‌زمان در دو طرح اکتشاف تفصیلی، غیرممکن است. اما برای سایر مراحل اکتشافی پذیرش مسئولیت حداکثر 2 طرح اکتشافی بطور هم‌زمان، با توجه به ظرفیت اشتغال بلامانع است. در هر حال مسئول فنی اکتشاف می‌تواند از ظرفیت اشتغال سالانه باقی‌مانده خود، طبق مقررات مؤسسه متبوع و با موافقت سازمان نظام مهندسی معدن استان، برای انجام کارهای حرفه‌ای دیگر نیز استفاده کند.

تبصره - به منظور هماهنگ کردن مراحل مختلف انتخاب و انعقاد قرارداد با  مسئول فنی اکتشاف، سازمان نظام مهندسی معدن می‌تواند فرم‌های لازم را تهیه و در اختیار سازمان‌های صنایع و معادن و نظام مهندسی معدن استان، جهت استفاده متقاضیان قرار دهد.

8 – حق‌الزحمه

برای محاسبه میزان استفاده از ظرفیت اشتغال، حق‌الزحمه مسئول فنی اکتشاف با توجه به بزرگترین پایه پروانه اشتغال وی و طبق مبانی قیمت‌گذاری خدمات مهندسی، در حالت اشتغال تمام وقت برمبنای نفرماه و در حالت اشتغال پاره وقت برمبنای نفرروز با درنظرگرفتن تعداد روزهای تعیین شده در ماده 7 این شرح شغل، منظور می‌شود. در حالت پاره‌وقت، مدت اشتغال برای طرح‌های درجه یک 8 ماه و برای سایر طرح‌ها 6 ماه تعیین می‌شود.

قرارداد فی‌مابین طرفین نیز می‌تواند برمبنای تعرفه حق‌الزحمه برای پایه متناسب با درجه طرح طبق ماده 2 این شرح شغل، تنظیم شود، که در این‌صورت ضرایب منطقه‌ای و سختی کار نیز قابل اعمال است. اضافات، فوق‌العاده‌ها، پاداش و کسور طبق قرارداد فی‌مابین یا مقررات عمومی کشور یا مقررات استخدامی مؤسسه متبوع تعیین می‌شود. 

پرداخت حق‌الزحمه مسئول فنی اکتشاف، منوط به ارائه خدمات طبق قرارداد فی‌مابین است و چنانچه انجام عملیات اکتشافی با طرح مصوب مطابقت داشته ولی منجر به‌ صدور گواهی کشف نشود، قصوری متوجه مسئول فنی اکتشاف نخواهد بود.

  چنانچه در شروع اقدامات مربوط به اخذ مجوز و قبل از صدور پروانه اکتشاف، مسئول فنی اکتشاف خدمات معینی را به صاحب کار ارائه کرده باشد، حق‌الزحمه این خدمات جدا از حق‌الزحمه مسئولیت فنی اکتشاف قابل پرداخت است.   

9 – تخلفات

تخلفات حرفه‌ای، انظباطی یا انتظامی مسئول فنی اکتشاف، طبق مفاد آیین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی معدن توسط شورای انتظامی استان بررسی و در مورد آن تصمیم‌گیری می‌شود. علاوه برآن دارنده پروانه اکتشاف یا جانشین وی می‌تواند در مورد تخلفات احتمالی مسئول فنی اکتشاف، مطابق مفاد قرارداد فی‌مابین یا مقررات مؤسسه، مشروط بر آنکه قبلاً به وی ابلاغ شده باشد، عمل نموده و درصورت لزوم از وی به مراجع ذیصلاح نیز شکایت نماید.

مسئول فنی اکتشاف تا هنگام رسیدگی و صدور حکم شورای انتظامی استان و در مدت اعتبار قرارداد استخدامی، همچنان عهده‌دار انجام وظایف و مسئولیت‌های خود خواهد بود و حق‌الزحمه وی نیز تا آخرین روز کار قابل پرداخت است.

شرح و شرايط شغل مسئول ايمني معدن

(كد شغل: 2002)

1 – کلیات

این شرح شغل بر اساس ماده 4 قانون نظام مهندسی معدن و با درنظر گرفتن ماده 65 آیین‌نامه اجرایی قانون معادن و مفاد آیین‌نامه ایمنی معادن تهیه شده است.

موادی از آیین‌نامه اجرایی قانون معادن مصوب 21/11/1377 هیأت وزیران، که در ارتباط با ایمنی و مسئول ایمنی معدن است، به شرح زیر می‌باشد:

ماده 41- مواردی که عدم رعایت آنها موجب رد صلاحیت (بهره بردار) و یا اخذ خسارت خواهد شد به شرح زیر می‌باشد: 1- عدم رعایت مقررات این آیین‌نامه و دستورالعمل‌های نظارتی که موجب تضییع و تخریب ذخایر معدن گردد. 2- عدم رعایت مقررات آیین‌نامه ایمنی و حفاظت در معادن که موجب سلب سلامتی و یا بهداشت کارکنان گردد. 3- عدم بهره‌برداری و استخراج سالانه به مقدار تعیین شده در طرح مصوب با رعایت مفاد این آیین‌نامه. 4- عدم پرداخت حقوق دولت. 5- عدم انجام سایر تعهدات ذکر شده در متن پروانه عملیات و شناسنامه منضم به آن.

ماده 65- عملیات معدنی باید تحت نظر مسئول فنی و مسئول ایمنی و حفاظت در معادن انجام گیرد. تشخیص موارد استثنا به‌عهده وزارت صنایع و معادن (معادن و فلزات) می‌باشد.  تبصره- ضوابط و حدود صلاحیت مسئولین فنی معادن تا تصویب و ابلاغ قانون نظام مهندسی معدن و آیین‌نامه مربوط توسط وزارت صنایع و معادن تعیین و مسئولین ایمنی و حفاظت از طریق وزارت کار و امور اجتماعی با هماهنگی با وزارت صنایع و معادن انتخاب می‌شوند.

ماده 68- به استناد بند 3 آیین‌نامه‌های حفاظت و بهداشت کار (ماده 2 آیین‌نامه ایمنی معادن) در کلیه معادنی که بیش از 25 نفر کارگر داشته باشند، عملیات باید تحت نظر یک نفر مسئول حفاظت و ایمنی صلاحیت‌دار انجام گیرد و در معادنی که کمتر از 25 نفر کارگر دارند، این مسئولیت به عهده سرپرست معدن و یا مسئول فنی معدن می‌باشد. در هر حال وجود مسئول حفاظت و ایمنی معدن رافع مسئولیت‌های قانونی دارنده پروانه عملیات نخواهد بود.  تبصره- مسئولین فنی که صلاحیت آنها از طرف وزارت کار و امور اجتماعی تأیید شود می‌توانند هم‌زمان مسئولیت ایمنی و حفاظت معادن را برعهده گیرند.

ماده 73- درصورت عدم رعایت اصول فنی و ایمنی استخراج در معدن و اثبات تخلف دارنده پروانه عملیات در اجرای تعهدات مربوط، وزارت صنایع و معادن براساس ضوابط این آیین‌نامه طبق ماده 20 قانون معادن باوی عمل خواهدکرد.  (ماده 20 قانون معادن حاکی از اخطار و تعیین مهلت برای انجام تعهدات و اخذ خسارت یا سلب صلاحیت برای ادامه عملیات درصورت عدم انجام تکالیف است)

موادی از آیین‌نامه ایمنی معادن مصوب 25/11/1379 شورای‌عالی حفاظت فنی، که در ارتباط با مسئول ایمنی معدن است، به شرح زیر می‌باشد:

بند 3 از فصل 1- مسئول ایمنی: مسئول ایمنی هر معدن نظارت بر ایمنی عملیات معدن را به‌عهده داشته و توسط مسئول یا سرپرست معدن به این سمت منصوب می‌شود. طبق ماده 65 آیین‌نامه اجرایی قانون معادن، ضوابط و حدود صلاحیت مسئول ایمنی از طریق وزارت کار و امور اجتماعی با هماهنگی وزارت صنایع و معادن تعیین می‌شود. جانشین مسئول ایمنی نیز تابع همین شرایط است.

ماده 2- در کلیه معادن که دارای حداقل 25 نفر کارگر باشد می‌بایست یک نفر ذیصلاح به‌عنوان مسئول ایمنی و یک نفر به‌عنوان مسئول بهداشت حرفه‌ای، به استناد آیین‌نامه کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار، تعیین گردد. بدیهی است در معادن دارای کمتر از 25 نفر کارگر نیز وجود یک نفر مسئول ایمنی ضروری است اما این مسئولیت را می‌توان به مسئول فنی واگذار کرد که تعیین صلاحیت وی به استناد آیین‌نامه فوق‌الذکر خواهد بود.

ماده 3- مسئول ایمنی هر معدن به‌عنوان ناظر و کنترل کننده عملیات و انطباق دادن معدن با بندهای مندرج در این آیین‌نامه و دیگر آیین‌نامه‌های مصوب شورای‌عالی حفاظت فنی تعیین می‌گردد که با حضور و بازرسی از معدن توصیه‌ها و پیشنهادهای خود را جهت پیشگیری و رفع خطر تذکر داده و درصورت حساسیت موضوع را کتباً به مسئولین معدن گزارش می‌نماید و درصورت تشخیص خطر حتمی برابر مقررات این آیین‌نامه تا رفع خطر نسبت به توقف عملیات در محل خطر اقدام نماید.

ماده 4- کلیه کارگاه‌های معدنی اعم از سطحی یا زیرزمینی لازم است در هر شیفت کاری حداقل یک‌بار توسط مسئول ایمنی یا جانشین وی مورد بازدید قرار گیرد.

 در تعدادی از مواد آیین‌نامه ایمنی معادن نیز برخی از تکالیف اصلی مسئول ایمنی معدن آورده شده است. 

2 – صلاحیت فنی

مسئول ایمنی معدن باید مهندس استخراج معدن و دارای پروانه اشتغال در رسته استخراج معدن و در یکی از زمینه‌های طراحی، نظارت یا اجرا و با بزرگترین پایه پروانه اشتغال حداقل2 برای معادن درجه یک و حداقل 3 برای سایر معادن باشد.

تبصره 1- در معادن درجه 4 و معادن روباز درجه 3 درصورت تأیید کتبی مسئول فنی معدن، میتوان یک نفر مهندس استخراج معدن را، که عضو کارورز سازمان نظام مهندسی معدن باشد، به عنوان مسئول ایمنی تعیین کرد.

تبصره 2- در عملیات اکتشافی، مسئول فنی عملیات اکتشاف،  مسئولیت ایمنی عملیات را نیز به‌عهده دارد. اما چنانچه عملیات اکتشافی همراه با حفریات زیرزمینی (چاه و تونل) باشد، تعیین یک نفر مسئول ایمنی با پایه حداقل 3 یا کارورز طبق شرایط تبصره 1 ضروری است.

تبصره3- درصورت لزوم مسئول ایمنی باید در آزمون و دوره‌های بازآموزی، که شرایط و دستورالعمل‌های آن مشترکاً توسط وزارت صنایع و معادن و وزارت کار و امور اجتماعی تدوین می‌شود، شرکت کند. بررسی سوابق تحصیلی و دوره‌های آموزشی عضو و تشخیص ضرورت گذراندن دوره آموزشی یا آزمون، به‌عهده سازمان نظام مهندسی معدن استان است.

3 – ساختار تشکیلاتی

مسئول ایمنی معدن زیر نظر مسئول فنی یا رئیس معدن انجام وظیفه می‌کند.

در محدوده‌ پروانه‌هایی که دارای چند معدن یا کارگاه معدنی مستقل از یکدیگر است، مسئول ایمنی می‌تواند برای همه یک ‌نفر بوده یا برای هر یک، مسئول ایمنی جداگانه تعیین و معرفی شود و در اینصورت دارنده پروانه عملیات باید محدوده فعالیت هر یک را تعیین و به‌اطلاع سازمان صنایع و معادن و سازمان کار و امور اجتماعی استان برساند.

چنانچه دارنده پروانه بهره‌برداری، عملیات استخراج را به‌صورت پیمانی یا به‌هر نحو قانونی دیگر به‌ شخص حقیقی یا حقوقی دیگری واگذار نماید، تعیین مسئول ایمنی نیز می‌تواند جزو وظایف آن شخص منظور شده و در قرارداد مربوط گنجانده شود، ولی به‌هرحال معرفی وی به مراجع مربوط جزو مسئولیت‌های دارنده پروانه عملیات است. .

به‌استناد ماده 2 آیین‌نامه ایمنی معادن، در معادن با تعداد کارگران کمتر از 25 نفر، مسئول فنی می‌تواند هم‌زمان مسئولیت ایمنی و حفاظت معدن را نیز عهده‌دار شود. 

طبق ماده 4 آیین‌نامه ایمنی معادن، کلیه کارگاه‌های معدنی اعم از سطحی یا زیرزمینی لازم است در هر شیفت کاری حداقل یک‌بار توسط مسئول ایمنی یا جانشین وی مورد بازدید قرار گیرد. لذا در معادن بزرگ و دارای کارگاه‌های متعدد و یا با چند شیفت کاری، که اجرای این ماده توسط یک نفر دشوار باشد، باید به تعداد کافی مهندس یا کاردان ایمنی به‌کار گمارده شوند تا زیر نظر و  به مسئولیت مسئول ایمنی انجام وظیفه نمایند. کاردان (تکنیسین) ایمنی باید دارای پروانه اشتغال در زمینه کاردانی استخراج معدن باشد.

ساختار تشکیلاتی بخش ایمنی شامل مهندسان، کاردان‌ها، استادکاران و کارگران مورد نیاز برحسب مشخصات معدن توسط مسئول ایمنی معدن تدوین و پس از تأیید مسئول فنی معدن به مدیریت یا دارنده پروانه عملیات پیشنهاد می‌شود.

واگذاری سمت یا مسئولیت‌ یا وظایف دیگر با حفظ سمت اصلی به مسئول ایمنی معدن، از سوی مؤسسه متبوع، با توافق وی بلامانع است، مشروط بر آنکه در اجرای وظایف اصلی وی اختلال ایجاد نکند.

تبصره- چنانچه مدت مرخصی یا غیبت مسئول ایمنی از حدود مقرر تجاوز کند، دارنده پروانه عملیات موظف است شخص دیگری را طبق ضوابط همین شرح شغل جایگزین وی کرده و به مراجع ذیربط معرفی کند.   

4 – مسئولیت‌ها

مسئول ایمنی معدن ناظر بر رعایت اصول و ضوابط ایمنی، بهداشت محیط کار و حفاظت محیط زیست، براساس آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های مربوط است. مسئولیت‌های کلی مسئول ایمنی به‌شرح زیر است: 

- تعهدات دارنده پروانه عملیات در مورد حسن اجرای قوانین، آیین‌نامه‌ها، مقررات و ضوابط فنی در ارتباط با ایمنی، بهداشت محیط کار و حفظ محیط زیست.

- رعایت اصول و مقررات فنی و مهندسی و استانداردهای متداول در ایمنی معدن.

- برقراری شرایط ایمن در محل‌های کار و رعایت مقررات ایمنی توسط کارکنان.

- حفظ بهداشت محیط کار.

- رعایت موازین حفاظت محیط زیست.

- استفاده مطلوب از منابع (مالی، تجهیزات و ماشین‌آلات، نيروي انساني، مواد اولیه و ... ) در ایمنی معدن.

- تلاش برای پیشگیری از مخاطرات و حوادث.

- پیشنهاد ایجاد تشکیلات ایمنی و گروه امداد و نجات متناسب با نوع فعالیت معدنی.

- به‌عهده گرفتن مسئولیت عملیات امداد و نجات در هنگام بروز حوادث.

- آموزش کارکنان در ارتباط با ایمنی، بهداشت کار و محیط زیست و به‌هنگام نگهداری سطح آموزش آنان.

- رشد فناوری و بکارگیری فنون و روشهای نوین در ایمنی معدن.

- هر زمینه دیگر تأثیرگذار بر بهبود و ارتقاء سطح ایمنی، بهداشت و حفظ محیط زیست در فعالیت معدنی.

تبصره - پذیرش مسئولیت‌های فوق توسط مسئول ایمنی، رافع مسئولیت‌های مقام مافوق وی و دارنده پروانه بهره‌برداری نخواهد بود.

5 – اختیارات

مسئول ایمنی برای اجرای مسئولیت‌های خود، در چهارچوب طرح مصوب و ضوابط فنی و حرفه‌ای و آیین‌نامه ایمنی معادن و مقررات مؤسسه متبوع دارای اختیار کامل است. چنانچه مقام مافوق وی بر کاهش اختیارات او اصرار ورزد یا دستوری برخلاف مقررات و ضوابط فنی و حرفه‌ای و آیین‌نامه ایمنی معادن صادر کند، مسئول ایمنی  می‌تواند ابتدا کتباً به وی متذکر شده و درصورت عدم توجه، مراتب را به سازمان صنایع و معادن استان، سازمان کار و امور اجتماعی استان و سازمان نظام مهندسی معدن استان کتباً گزارش کند و دراینصورت آن بخش از مسئولیت وی که براثر کاهش اختیارات یا صدور دستور مغایر با مقررات، قابل اجرا نبوده، به تشخیص سازمان نظام مهندسی معدن استان (طبق دستورالعمل‌هایی که متعاقباً ابلاغ می‌شود)، از وی ساقط خواهد شد.

حداقل اختیارات کلی مسئول ایمنی به‌قرار زیر است:

- بکارگیری فنون و روش‌ها و تجهیزات و ابزار مناسب برای برقراری ایمنی و بهداشت کارکنان و ارائه توصیه‌ها و دستورالعمل‌های لازم به مسئولان ذیربط برای ایمن‌سازی محیط‌های کار و حفظ محیط زیست و بهداشت محیط کار.

- درصورت بروز حادثه بررسی علل آن و ارائه گزارش و اعلام نظر کتبی یا شفاهی به مراجع ذیربط و مقام مافوق.

- اختیار سرپرستی گروه ایمنی و گروه امداد و نجات معدن طبق نمودار و ساختار تشکیلاتی مصوب و انتخاب، تأیید صلاحیت، آموزش، تعیین وظایف، نظارت بر عملکرد و برکناری کارکنان گروه ایمنی و گروه امداد و نجات.

- چنانچه مسئول ایمنی تشخیص دهد که احتمال وقوع حادثه و بروز خطر در بخشی از معدن وجود دارد یا شرایط زیان‌بخش و مخاطره‌آمیز محل کار از حدود مجاز طبق مقررات ایمنی خارج شده است، می‌تواند بلافاصله از مقام مافوق خود درخواست کند که تا اصلاح و رفع عوامل خطرآفرین، فعالیت جاری در آن بخش تعطیل شود.

- بازرسی از کلیه بخش‌های معدن و محل‌های کار و تجهیزات و ماشین‌آلات در هر زمان و بدون هیچ محدودیت و هر نوع اندازه‌گیری و سنجش به منظور حصول اطمینان از برقراری شرایط مجاز طبق مقررات و آیین‌نامه ایمنی.

- صدور دستور جلوگیری از ورود کارکنان و افرادی که طبق مقررات دارای البسه ایمنی مناسب یا تجهیزات ایمنی مقرر نباشند، به معدن و محل کار.

- مسئول فنی می‌تواند با موافقت مقام مافوق خود یا برحسب ساختار تشکیلاتی معدن، بعضی یا تمامی اختیارات و یا وظایف خود را به شخص یا اشخاص دیگر واگذار کند، یا از بین کارکنان ذیصلاح معدن در مواقع لازم برای خود جانشینی تعیین کند، اما در هرحال کلیه مسئولیت‌ها همچنان بر عهده او است.

تبصره- چنانچه مدت مرخصی یا غیبت مسئول ایمنی از حدود مقرر تجاوز کند، دارنده پروانه عملیات موظف است شخص دیگری را طبق ضوابط همین شرح شغل جایگزین وی کرده و به مراجع ذیربط معرفی کند. 

- سایر اختیاراتی که از سوی مدیریت به وی واگذار می‌شود.

6 – شرح وظایف

وظایف کلی مسئول ایمنی معدن، شامل موارد زیر است:

- تهیه، بررسی و پیشنهاد اصلاح طرح‌های ایمنی، تهویه معدن و حفظ محیط زیست، در هر زمان که لازم باشد.

-  انتخاب و بکارگیری فنون و روش‌های اجرایی مناسب با درنظر گرفتن امکانات معدن.

-  تعیین تعداد و مشخصات تجهیزات و تأسیسات ایمنی و تهویه و ابزارها و سیستم‌های اندازه‌گیری و کنترل و نظارت بر تأمین آنها.

-  تدوین دستورالعمل‌های اجرایی مورد نیاز برای ایمنی، بهداشت محیط کار و حفظ محیط زیست براساس آیین‌نامه‌ها و مقررات. 

-  تدوین ساختار تشکیلاتی گروه ایمنی و گروه امداد و نجات و ارائه به مدیریت جهت تصویب.

-  انتخاب، تأیید صلاحیت، آموزش، تعیین وظایف، سرپرستی و نظارت بر عملکرد کارکنان گروه ایمنی و امداد و نجات، طبق نمودار و ساختار تشکیلاتی مصوب.

- تنظیم برنامه‌های آموزش ایمنی پرسنل معدن و نظارت بر اجرای آن.

-  بازدیدهای ادواری و اتفاقی از محل‌های کار، بطوریکه همواره از وضعیت تمام محل‌های کار مطلع باشد.

-  اتخاذ تصمیم و صدور دستورات لازم برای بهبود ایمنی و رفع مشکلات و نواقص.

-  تهیه نقشه‌های تهویه در زمان‌های لازم طبق آیین‌نامه ایمنی معادن و براساس طرح تهویه معدن.

-  تهیه نقشه رفع سوانح برای نصب در محل‌های تعیین شده طبق آیین‌نامه ایمنی معادن.

-  ساماندهی گروه امداد و نجات طبق آیین‌نامه ایمنی و مقررات مربوط.

-  سرپرستی و نظارت بر عملیات گروه امداد و نجات در هنگام بروز حادثه.

-  انجام اقدامات لازم هنگام وقوع حادثه و اعلام به مراجع ذیربط طبق مقررات و تهیه گزارش حادثه.

-  همکاری با بازرسان اعزامی و مراجع مسئول و دراختیار قراردادن اطلاعات مورد نیاز براساس مقررات و در چهارچوب سیاست‌های مؤسسه متبوع.

- نظارت بر ایمنی عملیات آتشباری.

-  سازماندهی حفظ اسناد و مدارک فنی مربوط به تهویه، ایمنی، بهداشت محیط کار و حفظ محیط زیست.

-  تنظیم گزارش‌های ادواری در زمان‌های لازم و ارسال گزارش‌ها به مراجع ذیربط و ثبت اطلاعات در دفاتر مربوط و در بانک‌های اطلاعاتی.

-  آشناسازی و ارائه توصیه‌های لازم به مدیریت وکارکنان درباره مقررات ایمنی، بهداشت کار و محیط زیست.

-  همکاری هنگام بروز حوادث معدنی در سایر معادن طبق دستورات مقام مافوق.

-  انجام سایر اقداماتی که در چهارچوب اجرای مسئولیت‌ها ضروری باشد. 

7 - شرایط اشتغال

مسئول ایمنی توسط دارنده پروانه بهره‌برداری، یا شخص حقیقی یا حقوقی جانشین وی، با نظر مسئول فنی انتخاب و استخدام می‌شود. انجام وظیفه مسئول ایمنی معدن در مدت اشتغال، به‌صورت تمام وقت است.

طریقه استخدام مسئول ایمنی، یکی از روش‌های معمول در کشور است. 

پذیرش کار در چهارچوب صلاحیت فنی و ظرفیت اشتغال دارنده پروانه اشتغال است. لذا دارنده پروانه اشتغال مکلف است قبل از پذیرش کار یا انعقاد قرارداد، از سازمان استانی که عضو آن است استعلام و گواهی تأیید صلاحیت و ظرفیت اشتغال باقی‌مانده خود را به کارفرما ارائه نماید. تصویر پروانه اشتغال و گواهی سازمان نظام مهندسی معدن استان جزو مدارک استخدامی مسئول ایمنی معدن است.

دارنده پروانه بهره‌برداری موظف است مسئول ایمنی را به سازمان صنایع و معادن استان و سازمان کار و امور اجتماعی استان معرفی کند و مدت و شرایط استخدام وی را اطلاع دهد و سازمان صنایع و معادن استان نیز مراتب را عیناً به اطلاع سازمان نظام مهندسی معدن استان می‌رساند.

درصورت ادامه اشتغال مسئول ایمنی، بیش از یک سال، لازم است هر سال مراحل فوق تکرار شود.

چنانچه دارنده پروانه اشتغال عضو سازمان استان محل اشتغال نباشد، سازمان نظام مهندسی معدن استان موظف است مراتب را به سازمان استان مربوط گزارش کند. دارنده پروانه اشتغال نیزمکلف است مراتب استخدام خود به‌عنوان مسئول ایمنی و مشخصات محل اشتغال را  به سازمان نظام مهندسی معدن استانی که عضو آن است اطلاع دهد تا در پرونده وی درج شود. درصورتیکه مدت اشتغال در استان دیگر بیشتر از 6 ماه باشد باید به استان محل اشتغال انتقال یابد.

مسئول ایمنی محق است درصورت تمایل با اعلام و استعفای کتبی قبلی، طبق مفاد قرارداد منعقده یا طبق مقررات استخدامی مؤسسه، از کار کناره‌گیری کند و همچنین کارفرما می‌تواند طبق مفاد قرارداد منعقده یا طبق مقررات استخدامی مؤسسه، با اعلام قبلی به خدمات مسئول ایمنی خاتمه دهد. در اینصورت دارنده پروانه بهره‌برداری یا جانشین او مکلف است طبق مراحل فوق و حداکثر ظرف مدت یک ماه، فرد دیگری را بجای وی تعیین کند. تا زمان تعیین فرد جدید، مسئول ایمنی همچنان عهده‌دار انجام وظایف و مسئولیت‌های خود خواهد بود. 

اشتغال مسئول ایمنی در هر شغل تمام‌وقت دیگر غیرممکن است. البته اشتغال غیر تمام وقت به کارهای دیگر، چنانچه مغایر با مقررات مؤسسه متبوع نباشد، و یا پذیرش سمت‌های دیگر در مؤسسه متبوع طبق ماده 3 این شرح شغل، بلامانع است. همچنین می‌تواند از ظرفیت اشتغال سالانه باقی‌مانده خود، با موافقت سازمان نظام مهندسی معدن استان، برای انجام کارهای حرفه‌ای دیگری که غیرتمام‌وقت باشد استفاده کند.

8 – حق‌الزحمه

برای محاسبه میزان استفاده از ظرفیت اشتغال، حق‌الزحمه ماهانه مسئول ایمنی با توجه به بزرگترین پایه پروانه اشتغال وی و براساس حق‌الزحمه پایه نفرماه، طبق مبانی قیمت‌گذاری خدمات مهندسی، تعیین می‌شود.

قرارداد استخدامی نیز می‌تواند برمبنای تعرفه حق‌الزحمه بزرگترین پایه عضو تنظیم شود، که در این‌صورت ضرایب منطقه‌ای، سختی کار و ضریب ویژه شغلی نیز قابل اعمال است. ضریب ویژه شغلی برای مسئول ایمنی تا 05/1 قابل تعیین است. اضافات، فوق‌العاده‌ها، پاداش و کسور طبق قرارداد فی‌مابین یا مقررات عمومی کشور یا مقررات استخدامی مؤسسه متبوع تعیین می‌شود. 

پرداخت حق‌الزحمه اضافی به مسئول فنی درمواردی که طبق مفاد این شرح شغل، مسئولیت ایمنی معدن را نیز به‌عهده داشته باشد، یا به مسئول ایمنی در مواردی که طبق ماده 3 این شرح شغل مسئولیت و وظایف دیگری را با حفظ سمت پذیرفته است، الزامی نبوده و طبق صلاحدید کارفرما انجام می‌شود.  

9 – تخلفات

تخلفات حرفه‌ای، انظباطی یا انتظامی مسئول ایمنی، طبق مفاد آیین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی معدن توسط شورای انتظامی استان بررسی و در مورد آن تصمیم‌گیری می‌شود. علاوه برآن دارنده پروانه بهره‌برداری یا جانشین وی می‌تواند در مورد تخلفات احتمالی مسئول ایمنی، مطابق مفاد قرارداد فی‌مابین یا مقررات مؤسسه، مشروط بر آنکه قبلاً به وی ابلاغ شده باشد، عمل نموده و درصورت لزوم از وی به مراجع ذیصلاح نیز شکایت کند.

مسئول ایمنی معدن تا هنگام رسیدگی و صدور حکم شورای انتظامی استان و در مدت اعتبار قرارداد استخدامی، همچنان عهده‌دار انجام وظایف و مسئولیت‌های خود خواهد بود و حق‌الزحمه وی نیز تا آخرین روز کار قابل پرداخت است.

شرح و شرايط شغل مسئول تهيه طرح معدن

(كد شغل: 2003)

1 – کلیات

*موادی از قانون معادن و آیین‌نامه اجرایی آن، در ارتباط با طرح معدن و طرح بهره‌برداری، به‌قرار زیر است:

بند ح ماده 1 قانون- بهره‌برداری: مجموعه عملیاتی است که به‌منظور استخراج و کانه‌آرایی و بدست‌آوردن مواد معدنی قابل فروش انجام می‌گیرد.  

بند د ماده 1 قانون- استخراج: مجموعه عملیاتی است که به‌منظور جداکردن کانه از کانسار و انتقال آن به محل انباشت مواد انجام می‌گیرد.

بند ف ماده 1 قانون-  طرح بهره‌برداری:  طرحی است که در آن جزئیات برنامه‌های اجرایی برای بهره‌برداری از معدن و زمان‌بندی اجرای عملیات و سایر اطلاعات براساس شناسنامه معدن در نمونه فرم‌های ویژه وزارت صنایع و معادن (معادن و فلزات)، توسط عاملین بهره‌‌برداری درج می‌گردد.

ماده 9 قانون- بهره‌‌برداری از ذخایر معدنی، مستلزم اخذ پروانه بهره‌برداری از وزارت صنایع و معادن است. این پروانه براساس شناسنامه معدن و طرح بهره‌برداری مصوب وزارت مذکور صادر خواهد شد.

تبصره 2 ماده 10 قانون- شناسنامه هر معدن دربردارنده مشخصات معدن، کمیت و کیفیت ذخیره معدنی، ارزیابی فنی و اقتصادی شامل نرخ بازگشت داخلی سرمایه، الزامات اجرایی عملیات معدنی، استخراج بهینه ذخیره مزبور و رعایت اصول ایمنی و حفاظت فنی و سایر موارد ضروری است. ذخیره معدنی قطعی مندرج در شناسنامه توسط وزارت صنایع و معادن تضمین خواهد شد و به‌عنوان وثیقه قابل قبول می‌باشد.

ماده 22 آیین‌نامه- متقاضیان بهره‌برداری از ذخایر معدنی مکلفند برای دریافت پروانه بهره‌برداری معدن، برابر دستورالعمل‌های صادره، تقاضای خود را همراه شناسنامه معدن، طرح بهره برداری و مدارک مورد نیاز تهیه و تسلیم وزارت صنایع و معادن نمایند.

 تبصره1: شناسنامه معدن و طرح بهره‌برداری باید حاوی اطلاعاتی باشد که از طرف وزارت صنایع و معادن اعلام می‌شود.

تبصره2: تأمین مواد اولیه کارخانجات صنعتی و مصرف‌کننده ماده معدنی واقع در حوزه عملیاتی معدن که فعالیت آنها منطبق بر استانداردهای موجود است، اولویت دارد و طرح بهره برداری باید حاوی اطلاعات و ارقام مربوط به این کارخانجات باشد. واحدهای صنعتی مصرف‌کننده که از ارائه اطلاعات لازم درمورد نیاز مواد اولیه خودداری کنند از اولویت فوق‌الذکر برخوردار نخواهند بود.

ماده 23 آیین‌نامه- وزارت صنایع و معادن ظرف 2 ماه نسبت به بررسی مدارک و طرح بهره‌برداری اقدام و چنانچه طرح جامع و کامل بوده و مورد تأیید باشد، پروانه بهره‌برداری معدن را براساس شناسنامه معدن و طرح مصوب صادر و به بهره‌بردار ابلاغ می‌کند. درصورت وجود نقص در مدارک یا عدم تأیید طرح به متقاضی 2 ماه مهلت داده می‌شودتا اشکالات را مرتفع نماید. 

*از مواد قانون معادن و آیین‌نامه اجرایی آن موارد زیر قابل استنباط است:

الف- طرح بهره‌برداری معدن شامل طرح مفهومی معدن و ارزیابی اقتصادی مقدماتی است و لذا مجموع آن دو معادل امکان‌سنجی مقدماتی است.

ب- شناسنامه معدن گزارش خلاصه‌ای است که پس از تهیه طرح مفهومی و ارزیابی اقتصادی مقدماتی معدن قابل تهیه است ‌و شامل سه بخش است. مشخصات اصلی کانسار– مشخصات اصلی معدن– نکات اصلی ارزیابی اقتصادی.

*این شرح شغل برای تمام مواردی که نیاز به تهیه طرح معدن در هر یک از مراحل (مفهومی، پایه، تفصیلی، ...) دارد قابل اجرا است. چون طرح معدن مستلزم بررسی اقتصادی است، لذا مسئول تهیه طرح معدن در هر مرحله، مسئولیت ارزیابی اقتصادی متناسب با آن مرحله را نیز به عهده دارد. (بنابراین مسئول تهیه طرح بهره‌برداری معدن همان مسئول تهیه طرح معدن در مرحله مفهومی است).

*در این شرح شغل، منظور از کارفرما، شخص حقیقی یا حقوقی است که برای آن فعالیت معدنی سرمایه‌گذاری کرده یا قصد سرمایه‌گذاری دارد و شامل متقاضی صدور پروانه بهره‌برداری معدن نیز می‌شود. 

2 – صلاحیت فنی

مسئول تهیه طرح معدن باید دارای پروانه اشتغال در رسته استخراج معدن و در زمینه‌ طراحی معدن با پایه حداقل ارشد، 1، 2 و3 به ترتیب برای معادن درجه 1، 2، 3 و4 باشد.

تبصره- چنانچه اشخاص حقیقی یا حقوقی غیرایرانی به‌عنوان مسئول تهیه طرح تعیین شوند باید طبق ماده 18 آیین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی معدن پروانه اشتغال موقت دریافت کرده و دارای صلاحیت لازم براساس دستورالعمل‌های مربوط باشند. 

3 – ساختار تشکیلاتی

مسئول تهیه‌ طرح معدن توسط کارفرما تعیین می‌شود و زیر نظر وی یا جانشین وی انجام وظیفه می‌کند.

چنانچه کارفرما، تهیه طرح را به یک شخص حقوقی واجد صلاحیت فنی واگذار کند، مسئول تهیه طرح معدن توسط مدیریت آن مؤسسه تعیین می‌شود. لازم است مسئول تهیه طرح معدن با امضا و ممهور کردن گزارش طرح، مسئولیت تهیه آن را به‌عهده گیرد. طبق مفاد ماده 16 آیین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی معدن، علاوه بر تهیه کننده طرح، مدیرعامل یا رئیس مؤسسه نیز باید با امضا کردن گزارش طرح، مسئولیت آن را  بپذیرد.

چنانچه طرح معدن (به ویژه در مراحل تفصیلی) دارای بخش‌های مختلفی است که باید توسط متخصصان ذیربط تهیه شود (مانند تهویه، ژئوتکنیک، ترابری، ارزیابی اقتصادی و غیره)، هر بخش باید توسط متخصص مربوط، که وظیفه تهیه آن را به‌عهده داشته، به امضا برسد و مهر شود. مجموع گزارش نیز باید توسط مسئول تهیه طرح امضا و مهر شود.

در معادن درحال بهره‌برداری، مسئولیت تهیه طرح‌های حین استخراج، تفصیلی یا تکمیلی، برمبنای طرح پایه، به‌عهده شخصی است که طبق ساختار تشکیلاتی مؤسسه تعیین می‌شود. (صلاحیت فنی وی دارا بودن پروانه اشتغال در رسته استخراج معدن و در زمینه طراحی، با پایه حداقل 2 برای معادن درجه 1 و حداقل 3 برای سایر معادن است).

4 – مسئولیت‌ها

مسئولیت‌های کلی تهیه کننده طرح معدن به‌شرح زیر است: 

- کامل بودن طرح معدن و رعایت دقت لازم متناسب با مرحله طراحی.

- رعایت تعهدات کارفرما در موردحسن اجرای قانون معادن و آیین‌نامه اجرایی آن.

- درنظرگرفتن مصالح جامعه در بهره‌برداری بهینه از ذخایر و جلوگیری از اتلاف منابع مواد معدنی که متعلق به عموم است.

- دارا بودن اطلاعات کامل از دستورالعمل‌ها، ضوابط و معیارهای فنی در ایران و آشنایی با جدیدترین روش‌های معدنکاری در جهان و رعایت اصول و مقررات فنی و مهندسی و استانداردهای متداول.

- رعایت موازین ایمنی در طراحی و اطمینان از برقراری شرایط ایمن در محل‌های کار, اعم از آنکه مقررات ایمنی مصوب موجود باشد یا نباشد.

- حفظ بهداشت محیط کار و کارکنان.

- رعایت موازین و مقررات حفاظت محیط زیست.

- انتخاب مناسب‌ترین روش‌ها با درنظرگرفتن بالاترین بازدهی اقتصادی ممکن.

- استفاده مطلوب از منابع (مالی، تجهیزات و ماشین‌آلات، نيروي انساني، مواد اولیه و ... ).

- منظور کردن کیفیت بهینه محصول و مطلوبیت استفاده از مواد معدنی.

- حفظ اسرار صاحب كار و محرمانه نگهداشتن اسناد و اطلاعات کسب شده  هنگام ارائه خدمات حرفه‌اي، جز در مواردي كه مغایر مصالح جامعه باشد یا توسط مقامات ذیصلاح قانونی خواسته شود. 

- رشد فناوری و بکارگیری فنون و روشهای نوین.

- هر موضوع دیگر تأثیرگذار بر بهبود طرح.

تبصره 1- پذیرش مسئولیت‌های فوق توسط مسئول تهیه طرح معدن، رافع مسئولیت‌های مقام مافوق وی و کارفرما نخواهد بود.

تبصره 2- چنانچه عملیات اجرایی معدن مطابق با طرح انجام نشود ویا اختلاف زیادی با آن داشته باشد، مسئول تهیه طرح در مقابل پیامدهای حاصله مسئولیتی نخواهد داشت.

5 – اختیارات

مسئول تهیه طرح معدن، برای اجرای مسئولیت‌های خود، در چهارچوب دستورالعمل‌ها، مقررات، استانداردها و ضوابط فنی و حرفه‌ای موجود و متداول دارای اختیار کامل است. البته نظرات و خواسته‌های کارفرما در تهیه طرح باید ملحوظ شود. ولی چنانچه کارفرما یا مقام مافوق مسئول تهیه طرح، دستوری برخلاف مقررات و ضوابط فنی و حرفه‌ای صادر کند، مسئول تهیه طرح معدن میتواند ضمن تذکر به وی طرح را براساس ضوابط تهیه کند و چنانچه مقام مربوط بر نظر خود اصرار ورزد، مسئول تهیه طرح معدن می‌تواند مراتب را به وی و به سازمان صنایع و معادن و سازمان نظام مهندسی معدن استان کتباً گزارش کند، اما به هرصورت اختیار تهیه طرح برخلاف ضوابط را ندارد. 

مسئول تهیه طرح معدن می‌تواند با موافقت کارفرما یا مقام مافوق خود، برای تهیه طرح از خدمات کارشناسان مورد نظر خود استفاده کند اما به‌هرحال مسئولیت کلی طرح به‌عهده وی است. 

6 – شرح وظایف

وظایف کلی مسئول تهیه طرح معدن، شامل موارد زیر است:

- بررسی نظرها و خواسته‌های کارفرما و مدارک ارائه شده توسط وی.

- کسب اطلاعات نظری برای تهیه طرح.

- بازدید از محدوده یا معدن مورد طراحی.

- درخواست تهیه مدارک، نقشه‌ها و اطلاعات مورد نیاز برای طراحی و انجام آزمایش‌های لازم.

- بررسی و تأیید کفایت و مناسب بودن نقشه‌های تهیه شده و مدارک و اطلاعات ارائه شده.

- بررسی مدارک اکتشافی و درصورت لزوم تعیین نواقص.

- بررسی حالت‌های ممکن، مقایسه فنی- اقتصادی حالت‌ها، انتخاب مناسب‌ترین حالت و ارائه به کارفرما جهت تصمیم‌گیری نهایی.

- تهیه و تدوین طرح کامل و نقشه‌های مورد نیاز براساس ضوابط و مقررات فنی و متناسب با مرحله طراحی.

- ارائه پیشنهاد برای روش‌های اجرای عملیات در فعالیت‌های مختلف. 

- پیشنهاد نوع و تعداد تجهیزات، ماشین‌آلات و ابزار کار. (برحسب شرح خدمات قرارداد و متناسب با مرحله طراحی، تهیه اسناد مناقصه و نظارت بر انتخاب و تأمین آنها نیز ممکن است با تعیین حق‌ا‌لزحمه جداگانه جزو وظایف مسئول تهیه طرح قرار گیرد)

- ارائه پیشنهاد برای انتخاب مشاور و پیمانکاران مورد نیاز. (برحسب شرح خدمات قرارداد و متناسب با مرحله طراحی، تهیه اسناد مناقصه و نظارت بر انتخاب و انعقاد قرارداد آنها نیز ممکن است با تعیین حق‌ا‌لزحمه جداگانه جزو وظایف مسئول تهیه طرح قرار گیرد)

- همکاری با کارفرما (و با تأیید و مسئولیت کارفرما) برای کسب اطلاعات درباره هزینه‌ها، قیمت‌های فروش، وضعیت بازار (داخلی و خارجی) و سایر اطلاعات لازم برای بررسی‌های اقتصادی مورد نیاز.

- بررسی اجمالی روش‌های کانه‌آرایی و فرآوری محصول و ارائه پیشنهاد به‌منظور مطالعات و آزمایش‌های لازم.

- درصورت لزوم اصلاح طرح براساس نظرات کارفرما و دستگاه‌های مسئول صدور پروانه یا تصویب طرح.

- نظارت مؤلف در دوره اجرای طرح و سال‌های اولیه بهره‌برداری (طبق ضوابط و دستورالعمل‌های موجود).

- انجام سایر اقداماتی که در چهارچوب اجرای مسئولیت‌ها ضروری باشد‌.

تبصره1- نظارت مستقیم بر عملیات اجرایی تجهیز معدن تابع شرایط و شرح شغل جداگانه ‌است، اما منظور کردن آن در قرارداد مسئول تهیه طرح معدن، با تعیین حق‌الزحمه مربوط بلامانع است.

تبصره2- تهیه طرح‌ها و نقشه‌های اجرایی، ساخت و نصب جزو وظایف مسئول تهیه طرح معدن نیست، اما منظور کردن آن در قرارداد مسئول تهیه طرح معدن، با تعیین حق‌الزحمه مربوط بلامانع است.

تبصره3– ضوابط و معیارهای فنی و الگوی تهیه گزارش‌ها و نقشه‌های مربوط به طرح‌های معدنی برحسب نوع و مرحله طبق دستورالعمل‌های جداگانه توسط وزارت صنایع و معادن یا سازمان نظام مهندسی معدن تهیه و ابلاغ می‌شود.

7 - شرایط اشتغال

مسئول تهیه طرح معدن توسط کارفرما، یا شخص حقیقی یا حقوقی جانشین وی، انتخاب و مشغول به‌کار می‌شود.

برای تهیه طرح به‌منظور اخذ پروانه بهره‌برداری، طریقه استخدام مسئول تهیه طرح معدن، در قالب قراردادی با مبلغ و مدت معین است. مدت اعتبار قرارداد با درنظر گرفتن مدت لازم برای تهیه طرح (2 تا 4 ماه) و مدت لازم برای بررسی توسط سازمان صنایع و معادن (2 ماه) و احتمال اصلاح مجدد طرح (2 ماه) طبق ماده 23 آیین‌نامه اجرایی قانون معادن، تعیین می‌شود.

برای تهیه طرح‌هایی که به‌منظور اخذ پروانه بهره‌برداری نیست، مدت قرارداد برحسب نوع کار تعیین می‌شود.

در حالتی که تهیه طرح به یک شخص حقوقی واجد صلاحیت فنی واگذار شده و مسئول تهیه طرح جزو کارکنان آن باشد، طریقه استخدام وی تابع مقررات استخدامی مؤسسه است.

پذیرش کار در چهارچوب صلاحیت فنی و ظرفیت اشتغال دارنده پروانه اشتغال است. لذا دارنده پروانه اشتغال مکلف است قبل از پذیرش کار یا انعقاد قرارداد، از سازمان استانی که عضو آن است استعلام و گواهی تأیید صلاحیت و ظرفیت اشتغال باقی‌مانده خود را به کارفرما ارائه نماید.

چنانچه دارنده پروانه اشتغال عضو سازمان استان محل اشتغال نباشد، سازمان نظام مهندسی معدن استان موظف است مراتب را به سازمان استان مربوط گزارش کند. دارنده پروانه اشتغال نیزمکلف است مراتب اشتغال خود به‌عنوان مسئول تهیه طرح معدن و مشخصات طرح را  به سازمان نظام مهندسی معدن استانی که عضو آن است اطلاع دهد تا در پرونده وی درج شود.

انجام وظیفه مسئول تهیه طرح معدن برای تقاضای صدور پروانه بهره‌برداری به‌صورت پاره وقت است و برای سایر موارد برحسب نوع کار تعیین می‌شود.

اشتغال هر فرد به‌عنوان مسئول تهیه طرح معدن حداکثر در 3 طرح معدنی بطور هم‌زمان، با توجه به ظرفیت اشتغال بلامانع است.

تبصره- به منظور هماهنگ کردن مراحل مختلف انتخاب و انعقاد قرارداد با  مسئول تهیه طرح معدن، سازمان نظام مهندسی معدن می‌تواند فرم‌های لازم را تهیه و در اختیار سازمان‌های صنایع و معادن و نظام مهندسی معدن استان، جهت استفاده متقاضیان قرار دهد.

8 – حق‌الزحمه

برای محاسبه میزان استفاده از ظرفیت اشتغال مسئول تهیه طرح، در حالت استخدام تمام وقت، حق‌الزحمه ماهانه با توجه به بزرگترین پایه پروانه اشتغال وی و براساس حق‌الزحمه پایه نفرماه، طبق مبانی قیمت‌گذاری خدمات مهندسی، تعیین می‌شود. در قراردادهای مقطوع، برای تهیه طرح ‌به منظور اخذ پروانه بهره‌برداری، تعرفه حق‌الزحمه پایه برحسب ضریب عدد پایه P برای طرح‌های درجه1، 2، 3 و 4 ، به‌ترتیب 260، 180، 110 و 50  تعیین می‌شود و شامل تهیه شناسنامه معدن نیز می‌باشد. برای تهیه طرح به‌منظور اخذ وام، طرح‌های اصلاحی جزیی، طرح‌های تکمیلی و نظایر آن، برحسب مورد 20 تا 60 درصد از نرخ‌های تعرفه کسر می‌شود. چنانچه طرح‌های مراحل مختلف مفهومی، پایه و تفصیلی بطور جداگانه تهیه می‌شود، برای طرح مفهومی مطابق تعرفه و برای هریک از مراحل بعدی، برحسب مورد 20 تا 60  درصد از تعرفه کسر می‌شود. چنانچه قرارداد به‌منظور تهیه طرح چند مرحله شامل مفهومی، پایه و تفصیلی باشد، برحسب مورد 10 تا 50 درصد به نرخ‌های تعرفه اضافه می‌شود. تشخیص نسبت‌های کاهش یا افزایش برحسب مورد به‌عهده سازمان نظام مهندسی معدن استان و با کسب نظر از گروه تخصصی معدن است.

 به حق‌الزحمه پایه ضریبی تعلق نمیگیرد. حق‌مأموریت و هزینه‌های سفر طبق مبانی قیمت‌گذاری خدمات مهندسی یا مقررات استخدامی مؤسسه متبوع و اضافات، فوق‌العاده‌ها، پاداش و کسور طبق قرارداد فی‌مابین یا مقررات عمومی کشور یا مقررات استخدامی مؤسسه متبوع تعیین می‌شود.

قرارداد مقطوع تهیه طرح فی‌مابین طرفین نیز می‌تواند برمبنای تعرفه‌های حق‌الزحمه تنظیم شود.

در حالتی که تهیه طرح به یک شخص حقوقی واجد صلاحیت فنی واگذار شده و مسئول تهیه طرح جزو کارکنان آن باشد، تعیین حق‌الزحمه وی تابع مقررات استخدامی مؤسسه است. 

چنانچه به‌هرعلتی طرح تهیه نشود و قرارداد فسخ شود، موضوع باید توسط کارفرما گواهی شود و سازمان استان محل اشتغال موضوع را بررسی کرده و درصورت تأیید، مبلغ کسر شده از ظرفیت اشتغال مجدداً برگشت داده می‌شود. اما چنانچه به‌هر علتی مدت اجرای کار تمدید شود، مبلغ کسر شده از ظرفیت اشتغال تغییری نخواهد کرد. 

پرداخت حق‌الزحمه مسئول تهیه طرح معدن، منوط به ارائه خدمات طبق قرارداد فی‌مابین است و چنانچه به‌هر علتی غير از قصور وي منجر به‌ صدور پروانه بهره‌برداری یا اخذ وام و غیره نشود، یا طرح به‌مورد اجرا گذاشته نشود، قصوری متوجه مسئول تهیه طرح معدن نخواهد بود.

  چنانچه در شروع اقدامات مربوط به اخذ مجوز و قبل از تهیه طرح و یا پس از آن، مسئول تهیه طرح معدن خدمات معینی را به صاحب کار ارائه کرده باشد، حق‌الزحمه این خدمات جدا از حق‌الزحمه تهیه طرح قابل پرداخت است.   

9 – تخلفات

تخلفات حرفه‌ای، انظباطی یا انتظامی مسئول تهیه طرح معدن، طبق مفاد آیین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی معدن توسط شورای انتظامی استان بررسی و در مورد آن تصمیم‌گیری می‌شود. علاوه برآن کارفرما یا جانشین وی می‌تواند در مورد تخلفات احتمالی مسئول تهیه طرح معدن، مطابق مفاد قرارداد فی‌مابین، عمل نموده و درصورت نیاز از وی به مراجع ذیصلاح نیز شکایت کند.

مسئول تهیه طرح معدن تا هنگام رسیدگی و صدور حکم شورای انتظامی استان، مطابق مفاد قرارداد به انجام وظایف خود ادامه میدهد و حق‌الزحمه وی نیز مطابق مفاد قرارداد قابل پرداخت است.

شرح و شرايط شغل مسئول تهيه طرح اكتشاف

(كد شغل:1002)

1 – کلیات

*موادی از آیین‌نامه اجرایی قانون معادن که در ارتباط با طرح اکتشاف هستند، به‌قرار زیر است:

ماده 8-  وزارت صنایع و معادن (معادن و فلزات) ظرف 2 ماه از تاریخ دریافت مدارک موضوع ماده 7 آیین نامه با رعایت ماده 24 قانون معادن، نسبت به انجام عملیات میله گذاری (باحضور متقاضی یا نماینده وی و مسئول فنی عملیات) و بررسی مدارک و اسناد ارائه شده اقدام و درصورت نداشتن نواقص، اجازه تهیه طرح اکتشاف به‌نام متقاضی صادر می‌نماید.

متقاضی مکلف است حداکثر ظرف 2 ماه پس از انجام عملیات میله‌گذاری نسبت به تهیه طرح اکتشاف در قالب دستورالعمل‌های ارائه شده از سوی وزارت صنایع و معادن اقدام نماید. درغیر این‌صورت حق تقدم او از بین خواهد رفت.

ماده 9- وزارت صنایع و معادن طرح اکتشاف را بررسی و درصورت نیاز به بازدید از محدوده طرح، نسبت به اعزام کارشناس به محل عملیات اقدام می‌کند. درصورتی‌که طرح با ضوابط این آیین‌نامه و دستورالعمل مربوط منطبق باشد، حداکثر ظرف مدت 20 روز پروانه اکتشاف به‌نام متقاضی صادر می‌شود. درصورت وجود نقص در طرح اکتشاف متقاضی حداکثر 1 ماه فرصت دارد تا رفع نقص نماید.

ماده 10- دارنده پروانه اکتشاف مکلف است در مهلت مقرر و در محدوده مورد عمل خود، عملیات اکتشافی را طبق مفاد این آیین‌نامه، طرح اکتشافی مصوب و مقررات عمومی انجام دهد.

ماده 11- وزارت صنایع و معادن می‌تواند با استفاده از فن‌آوری پیشرفته اکتشاف، مطالعات کلان و ناحیه‌ای را درمورد شناسایی پتانسیل‌های معدنی انجام دهد. چنانچه در نتیجه مطالعات اکتشافی در ناحیه به ماده یا مواد معدنی برخورد کند که مستلزم انجام عملیات اکتشاف سیستماتیک و گسترده‌تر باشد به ترتیب زیر عمل می‌کند.

 الف)- چنانچه ناحیه آزاد باشد و وزرات صنایع و معادن بخواهد رأساً و یا از طریق سازمان‌های تابعه و یا شرکت‌های دولتی تحت پوشش عمل نماید، پروانه اکتشاف با رعایت مفاد آیین‌نامه صادر خواهد شد.

ب)- چنانچه محدوده مورد نظر دربرگیرنده محدوده عملیات معدنی اشخاص حقیقی یا حقوقی بوده باشد، به‌گونه‌ای که ادامه عملیات فعالیت‌های او را مختل نماید، وزارت صنایع و معادن اکتشاف ناحیه را به دارنده عملیات واگذار می‌کند. در این‌صورت وی باید ظرف مدت 6 ماه طرح لازم برای ادامه عملیات را تهیه و عملیات اکتشاف را شروع نماید. درغیراین‌صورت وزارت صنایع و معادن با حفظ حقوق دارنده پروانه عملیات، نسبت به ادامه انجام عملیات تصمیم‌گیری می‌نماید.‌

تبصره- عملیات معدنی عبارت است از اکتشاف، تجهیز، استخراج و کانه آرایی.

*در مواد آیین‌نامه اجرایی قانون معادن، نوع طرح اکتشاف و مرحله آن مشخص نشده است. اما وزارت صنایع و معادن طی دستورالعمل‌هایی در بعضی موارد، مرحله پی‌جویی و یا اکتشاف را تعیین کرده است.

*این شرح شغل برای تمام مواردی که نیاز به تهیه طرح اکتشافی دارد قابل اجرا است.

*خدمات تهیه طرح اکتشاف، مسئول فنی عملیات اکتشاف و تهیه گزارش پایان اکتشاف، جدا از یکدیگر است، ولی انجام آنها توسط یک شخص بلامانع است.

2 – صلاحیت فنی

مسئول تهیه طرح اکتشاف باید دارای پروانه اشتغال در رسته پی‌جویی و اکتشاف و در زمینه‌ طراحی اکتشاف با پایه حداقل ارشد، 1، 2 و3 به ترتیب برای طرح‌های اکتشافی درجه 1، 2، 3 و4 باشد. تشخیص موارد استثنا به‌عهده وزارت صنایع و معادن است.

3 – ساختار تشکیلاتی

مسئول تهیه‌ طرح اکتشاف توسط متقاضی صدور پروانه اکتشاف (حقیقی یا حقوقی) تعیین می‌شود و زیر نظر وی یا جانشین وی انجام وظیفه می‌کند.

چنانچه متقاضی صدور پروانه اکتشاف، تهیه طرح را به یک شخص حقوقی واجد صلاحیت فنی واگذار کند، مسئول تهیه طرح اکتشاف توسط مدیریت آن مؤسسه تعیین می‌شود. لازم است مسئول تهیه طرح اکتشاف با امضا و ممهور کردن گزارش طرح، مسئولیت تهیه آن را به‌عهده گیرد. طبق مفاد ماده 16 آیین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی معدن، علاوه بر تهیه کننده طرح، مدیرعامل یا رئیس مؤسسه نیز باید با امضا کردن گزارش طرح، مسئولیت آن را  بپذیرد.

چنانچه طرح اکتشاف (به ویژه در مراحل تفصیلی) دارای بخش‌های مختلفی است که باید توسط متخصصان ذیربط تهیه شود (مانند ژئوفیزیک، ژئوشیمی و غیره)، هر بخش باید توسط متخصص مربوط، که وظیفه تهیه آن را به‌عهده داشته، به امضا برسد و مهر شود. مجموع گزارش نیز باید توسط مسئول تهیه طرح امضا و مهر شود.

در معادن درحال بهره‌برداری، مسئولیت تهیه طرح‌های اکتشاف حین استخراج، تفصیلی یا تکمیلی، به‌عهده شخصی است که طبق ساختار تشکیلاتی مؤسسه تعیین می‌شود. (صلاحیت فنی وی دارا بودن پروانه اشتغال در رسته پی‌جویی و اکتشاف و در زمینه طراحی، با پایه حداقل 2 برای معادن درجه 1 و حداقل 3 برای سایر معادن است).

4 – مسئولیت‌ها

مسئولیت‌های کلی تهیه کننده طرح اکتشاف به‌شرح زیر است: 

- کامل بودن طرح اکتشاف و رعایت دقت لازم برای اکتشاف منابع و ذخایر معدنی.

- درنظرگرفتن مصالح جامعه در بهره‌برداری ذخایر و جلوگیری از اتلاف منابع مواد معدنی که متعلق به عموم است.

- دارا بودن اطلاعات کامل از دستورالعمل‌ها، ضوابط و معیارهای فنی در ایران و آشنایی با جدیدترین روش‌های اکتشاف در جهان و رعایت اصول و مقررات فنی و مهندسی و استانداردهای متداول.

- رعایت تعهدات دارنده پروانه عملیات در موردحسن اجرای قانون معادن و آیین‌نامه اجرایی آن در امور فنی.

- ایجاد حداقل هزینه در مقابل بالاترین بازدهی از عملیات اکتشافی.

- حصول اطلاعات کافی از مشخصات کانسار برای ادامه عملیات و طراحی معدن.

- حفظ اسرار صاحب كار و محرمانه نگهداشتن اسناد و اطلاعات کسب شده  هنگام ارائه خدمات حرفه‌اي، جز در مواردي كه مغایر مصالح جامعه باشد یا توسط مقامات ذیصلاح قانونی خواسته شود. 

- رعایت موازین و مقررات حفظ محیط زیست.

- منظور کردن شناسایی سایر مواد معدنی در محدوده پروانه اکتشافی.

- رشد فناوری و بکارگیری فنون و روشهای نوین.

- هر موضوع دیگر تأثیرگذار بر بهبود طرح اکتشاف.

تبصره 1- پذیرش مسئولیت‌های فوق توسط مسئول تهیه طرح اکتشاف، رافع مسئولیت‌های مقام مافوق وی و متقاضی صدور پروانه اکتشاف نخواهد بود.

تبصره 2- چنانچه عملیات اکتشاف مطابق با طرح انجام نشود ویا اختلاف زیادی با آن داشته باشد، مسئول تهیه طرح در مقابل پیامدهای حاصله مسئولیتی نخواهد داشت.

5 – اختیارات

مسئول تهیه طرح اکتشاف، برای اجرای مسئولیت‌های خود، در چهارچوب دستورالعمل‌ها، مقررات، استانداردها و ضوابط فنی و حرفه‌ای موجود و متداول دارای اختیار کامل است. البته نظرات و خواسته‌های کارفرما در تهیه طرح باید ملحوظ شود. ولی چنانچه کارفرما یا مقام مافوق مسئول تهیه طرح، دستوری برخلاف مقررات و ضوابط فنی و حرفه‌ای صادر کند، مسئول تهیه طرح اکتشاف میتواند ضمن تذکر به وی طرح را براساس ضوابط تهیه کند و چنانچه مقام مربوط بر نظر خود اصرار ورزد، مسئول تهیه طرح اکتشاف می‌تواند مراتب را به وی و به سازمان صنایع و معادن و سازمان نظام مهندسی معدن استان کتباً گزارش کند، اما به هرصورت اختیار تهیه طرح برخلاف ضوابط را ندارد. 

مسئول تهیه طرح اکتشاف می‌تواند با موافقت کارفرما یا مقام مافوق خود، برای تهیه طرح از خدمات کارشناسان مورد نظر خود استفاده کند اما به‌هرحال مسئولیت کلی طرح به‌عهده وی است. 

6 – شرح وظایف

وظایف کلی مسئول تهیه طرح اکتشاف، شامل موارد زیر است:

- بررسی نظرها و خواسته‌های کارفرمای تهیه طرح و مدارک ارائه شده توسط وی.

- کسب اطلاعات نظری برای تهیه طرح.

- بازدید از محدوده مورد طراحی.

- درخواست تهیه مدارک، نقشه‌ها و اطلاعات مورد نیاز برای طراحی.

- بررسی و تأیید کفایت و مناسب بودن نقشه‌های تهیه شده و مدارک و اطلاعات ارائه شده.

- بررسی و انتخاب روش‌های اکتشافی مناسب.

- تهیه و تدوین طرح کامل اکتشاف و نقشه‌های مورد نیاز براساس ضوابط و مقررات فنی.

- پیشنهاد روش اجرای عملیات و درصورت لزوم تهیه طرح‌های اجرایی برای فعالیت‌های مختلف.

- پیشنهاد نوع و تعداد تجهیزات، ماشین‌آلات و ابزار کار.

- ارائه پیشنهاد برای انتخاب مشاور و پیمانکاران مورد نیاز.

- اصلاح طرح براساس نظرات کارفرما و دستگاه‌های مسئول صدور پروانه اکتشاف درصورت لزوم.

- انجام سایر اقداماتی که در چهارچوب اجرای مسئولیت‌ها ضروری باشد‌.

تبصره – ضوابط و معیارهای فنی و الگوی تهیه گزارش‌های مربوط به طرح‌های اکتشاف برحسب نوع و مرحله طبق دستورالعمل‌های جداگانه توسط وزارت صنایع و معادن و یا سازمان نظام مهندسی معدن تهیه و ابلاغ می‌شود.

7 - شرایط اشتغال

مسئول تهیه طرح اکتشاف توسط متقاضی صدور پروانه اکتشاف، یا شخص حقیقی یا حقوقی جانشین وی، انتخاب و مشغول به‌کار می‌شود.

طریقه استخدام مسئول تهیه طرح اکتشاف، در قالب قراردادی با مبلغ و مدت معین است. مدت اعتبار قرارداد برمبنای مواد 8 و 9 آیین‌نامه اجرایی قانون معادن و با منظور کردن مدت لازم برای بررسی توسط سازمان صنایع و معادن و احتمال اصلاح مجدد طرح، تعیین می‌شود و حدود 4 ماه است. برای تهیه طرح‌هایی که به‌منظور اخذ پروانه اکتشاف نیست، مدت قرارداد برحسب نوع کار تعیین می‌شود.

در حالتی که تهیه طرح به یک شخص حقوقی واجد صلاحیت فنی واگذار شده و مسئول تهیه طرح جزو کارکنان آن باشد، طریقه استخدام وی تابع مقررات استخدامی مؤسسه است.

پذیرش کار در چهارچوب صلاحیت فنی و ظرفیت اشتغال دارنده پروانه اشتغال است. لذا دارنده پروانه اشتغال مکلف است قبل از پذیرش کار یا انعقاد قرارداد، از سازمان استانی که عضو آن است استعلام و گواهی تأیید صلاحیت و ظرفیت اشتغال باقی‌مانده خود را به کارفرما ارائه نماید.

چنانچه دارنده پروانه اشتغال عضو سازمان استان محل اشتغال نباشد، سازمان نظام مهندسی معدن استان موظف است مراتب را به سازمان استان مربوط گزارش کند. دارنده پروانه اشتغال نیزمکلف است مراتب اشتغال خود به‌عنوان مسئول تهیه طرح اکتشاف و مشخصات طرح را  به سازمان نظام مهندسی معدن استانی که عضو آن است اطلاع دهد تا در پرونده وی درج شود.

انجام وظیفه مسئول تهیه طرح اکتشاف برای تقاضای صدور پروانه اکتشاف به‌صورت پاره وقت است و برای سایر موارد برحسب نوع کار تعیین می‌شود.

اشتغال هر فرد به‌عنوان مسئول تهیه طرح اکتشاف حداکثر در 2 طرح اکتشافی بطور هم‌زمان، با توجه به ظرفیت اشتغال بلامانع است.

تبصره - به منظور هماهنگ کردن مراحل مختلف انتخاب و انعقاد قرارداد با  مسئول تهیه طرح اکتشاف، سازمان نظام مهندسی معدن می‌تواند فرم‌های لازم را تهیه و در اختیار سازمان‌های صنایع و معادن و نظام مهندسی معدن استان، جهت استفاده متقاضیان قرار دهد.

8 – حق‌الزحمه

برای محاسبه میزان استفاده از ظرفیت اشتغال، تعرفه حق‌الزحمه پایه مسئول تهیه طرح اکتشاف، برای طرح‌های درجه1، 2، 3 و 4 برحسب ضریب عدد پایه p به‌ترتیب 90، 70، 50 و 30 منظور می‌شود.

به حق‌الزحمه پایه ضریبی تعلق نمیگیرد. حق‌مأموریت و هزینه‌های سفر طبق مبانی قیمت‌گذاری خدمات مهندسی یا مقررات استخدامی مؤسسه متبوع و اضافات، فوق‌العاده‌ها، پاداش و کسور طبق قرارداد فی‌مابین یا مقررات عمومی کشور یا مقررات استخدامی مؤسسه متبوع تعیین می‌شود.

قرارداد مقطوع تهیه طرح فی‌مابین طرفین نیز می‌تواند برمبنای تعرفه حق‌الزحمه تنظیم شود.

در حالتی که تهیه طرح به یک شخص حقوقی واجد صلاحیت فنی واگذار شده و مسئول تهیه طرح جزو کارکنان آن باشد، تعیین حق‌الزحمه وی تابع مقررات استخدامی مؤسسه است. 

چنانچه به‌هرعلتی طرح تهیه نشود و قرارداد فسخ شود، موضوع باید توسط کارفرما گواهی شود و سازمان استان محل اشتغال موضوع را بررسی کرده و درصورت تأیید، مبلغ کسر شده از ظرفیت اشتغال مجدداً برگشت داده می‌شود. اما چنانچه به‌هر علتی مدت اجرای کار تمدید شود، مبلغ کسر شده از ظرفیت اشتغال تغییری نخواهد کرد. 

پرداخت حق‌الزحمه مسئول تهیه طرح اکتشاف، منوط به ارائه خدمات طبق قرارداد فی‌مابین است و چنانچه به هر علتی غير از قصور وي منجر به صدور پروانه اکتشاف نشود یا پس از انجام عملیات اکتشافی منجر به‌ صدور گواهی کشف نشود، قصوری متوجه مسئول تهیه طرح اکتشاف نخواهد بود.

  چنانچه در شروع اقدامات مربوط به اخذ مجوز و قبل از تهیه طرح و یا پس از آن، مسئول تهیه طرح اکتشاف خدمات معینی را به صاحب کار ارائه کرده باشد، حق‌الزحمه این خدمات جدا از حق‌الزحمه تهیه طرح قابل پرداخت است.   

9 – تخلفات

تخلفات حرفه‌ای، انظباطی یا انتظامی مسئول تهیه طرح اکتشاف، طبق مفاد آیین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی معدن توسط شورای انتظامی استان بررسی و در مورد آن تصمیم‌گیری می‌شود. علاوه برآن متقاضی صدور پروانه اکتشاف یا جانشین وی می‌تواند در مورد تخلفات احتمالی مسئول تهیه طرح اکتشاف، مطابق مفاد قرارداد فی‌مابین، عمل نموده و درصورت نیاز از وی به مراجع ذیصلاح نیز شکایت کند.

مسئول تهیه طرح اکتشاف تا هنگام رسیدگی و صدور حکم شورای انتظامی استان و در مدت اعتبار قرارداد، مطابق مفاد قرارداد به انجام وظایف خود ادامه میدهد و حق‌الزحمه وی نیز مطابق مفاد قرارداد قابل پرداخت است.

• مسئول زمین‌شناسی استخراجی معدن

  (كدشغل: 1003)

  1– تعاریف

  مسئول زمین‌شناسی استخراجی معدن، هدایت عملیات اسخراجی را به منظور حصول حداکثر بازیابی ذخایر و تولید محصول با کیفیت بهینه به‌عهده دارد.

  تعاریف واژه‌ها و اصطلاحات بکار رفته در دستورالعمل، مطابق قانون نظام مهندسی معدن و آیین‌نامه اجرایی آن است.

   

  2– ساختار تشکیلاتی

  تا زمانی که ساختار تشکیلاتی معادن بطور عمومی از سوی وزارت صنایع و معادن تعیین نشده است، تعیین یک نفر به‌عنوان مسئول زمین‌شناسی استخراجی معدن، در معادن درجه یک الزامی، در معادن درجه 2 حسب مورد به تشخیص وزارت صنایع و معادن و در بقیه معادن اختیاری است.

  چنانجه معدن دارای دارای دفتر طراحی یا دفتر فنی باشد، مسئول زمین‌شناسی استخراجی زیر نظر مسئول دفتر طراحی یا دفتر فنی و در سایر معادن زیر نظر مسئول فنی معدن انجام وظیفه می‌کند.

  برحسب نیاز و طبق ساختار سازمانی معدن، ممکن است واحد زمین‌شناسی استخراجی متشکل از تعدادی کارشناس زمین‌شناسی استخراجی باشد که زیر نظر مسئول زمین‌شناسی استخراجی معدن انجام وظیفه کنند. در این حالت شرح وظایف هر یک از کارکنان واحد، توسط مسئول زمین‌شناسی استخراجی معدن تعیین می‌شود.

  در معادنی، که دارای مسئول زمین‌شناسی استخراجی است، چنانچه تهیه و اجرای پروژه اکتشاف تکمیلی یا تفصیلی ضرورت پیدا کند، مسئولیت تهیه طرح و همچنین مسئولیت فنی عملیات اکتشافی را می‌توان به عهده مسئول زمین‌شناسی استخراجی معدن، درصورتی‌که دارای صلاحیت لازم باشد، قرار داد.

   

  3– صلاحیت فنی

  مسئول زمین‌شناسی استخراجی معدن بايد دارای پروانه اشتغال در رسته پی‌جویی و اکتشاف باشد. حداقل صلاحیت فنی برای معادن درجه یک، دارا بودن پایه دو در یکی از زمینه‌های طراحی یا اجرا یا پایه یک در زمینه نظارت و برای معادن درجه دو، دارا بودن پایه سه در یکی از زمینه‌های طراحی یا اجرا یا پایه دو در زمینه نظارت است.

  تشخیص موارد استثنا به‌عهده سازمان نظام مهندسی معدن استان است.

  چنانچه در پروژه‌های اکتشاف تکمیلی یا تفصیلی، مسئولیت تهیه طرح به عهده مسئول زمین‌شناسی استخراجی معدن گذاشته شود، صلاحیت فنی وی باید با ضوابط تهیه طرح اکتشافی منطبق باشد.

   

  4– مسئولیت‌ها

  مسئولیت‌های کلی زمین‌شناس استخراجی معدن به‌شرح زیر است: 

  - بهره‌وری بهینه ذخایر در برنامه‌ریزی استخراجی و جلوگیری از اتلاف منابع مواد معدنی.

  - بهینه سازی کیفیت محصول در برنامه‌ریزی استخراج.

  - رعایت تعهدات دارنده پروانه عملیات در موردحسن اجرای قانون معادن و آیین‌نامه اجرایی آن در امور فنی.

  - حصول اطلاعات کافی از مشخصات و ذخایر کانسار برای ادامه عملیات بطور مداوم.

  - حفظ اسرار صاحب كار و محرمانه نگهداشتن اسناد و اطلاعات کسب شده  هنگام ارائه خدمات حرفه‌اي، جز در مواردي كه مغایر مصالح جامعه باشد یا توسط مقامات ذیصلاح قانونی خواسته شود. 

  - دارا بودن اطلاعات کامل از دستورالعمل‌ها، استانداردها، ضوابط و معیارهای فنی و رعایت اصول و مقررات فنی و مهندسی و استانداردهای متداول.

  - رشد فناوری و بکارگیری فنون و روشهای نوین.

  - هر موضوع دیگر تأثیرگذار بر بهبود کمی و کیفی بهره‌برداری از معدن.

  تبصره 1- پذیرش مسئولیت‌های فوق توسط مسئول زمین‌شناسی استخراجی معدن، رافع مسئولیت‌های مقام مافوق وی نخواهد بود.

   

  5– اختیارات

  اختیارات مسئول زمین‌شناسی استخراجی معدن شامل مواردی از قبیل انتخاب روش‌های طراحی، محاسبات، نمونه‌برداری و انجام آزمایش‌ها، انتخاب نرم‌افزارها، انتخاب یا تدوین دستورالعمل‌های لازم به منظور نظارت، اندازه‌گیری و کنترل، نظارت بر عملکرد پرسنل تحت سرپرستی و اجرای سایر امور در ارتباط با مسئولیت‌های خود است. انجام نظرات، خواسته‌ها و دستورات مقام مافوق، از مسئولیت‌ها و اختیارات وی در رعایت دستورالعمل‌ها، مقررات، استانداردها و ضوابط فنی و حرفه‌ای موجود و متداول، نمی‌کاهد.

   

  6– شرح وظایف

  وظایف کلی مسئول زمین‌شناسی استخراجی، شامل موارد زیر است:

  - بررسی نظرها، پیشنهادها، خواسته‌ها و دستورات مقام مافوق.

  - گردآوری، دسته‌بندی و بایگانی کلیه اطلاعات، مدارک، گزارش‌ها و نقشه‌های مربوط به عملیات  اکتشافی و اطلاعات کسب شده در حین عملیات استخراجی.

  - گردآوری و حصول اطلاع از آخرین دستورالعمل‌ها، استانداردها، ضوابط و معیارهای فنی مربوط.

  - مطالعه، محاسبه، طراحی، برنامه‌ریزی، تدوین دستورالعمل‌ها، تهیه نقشه‌های مختلف و ارائه گزارش‌های مورد نیاز بصورت ادواری و در زمان‌های تعیین شده توسط مقام مافوق.

  - بررسی و انتخاب روش‌ها و ابزار مناسب برای عملیات زمین‌شناسی استخراجی.

  - انتخاب و بکارگیری نرم‌افزارهای مناسب برای تهیه نقشه‌ها و انجام محاسبات و تبدیل اطلاعات در روش‌های دستی به اطلاعات قابل استفاده در روش‌های کامپیوتری.

  - بازدید ادواری (طبق برنامه) و موردی (در زمان‌های مورد نیاز) از محل‌های اجرای عملیات.

  - برداشت‌های زمین‌شناسی سطحی، مغزه‌های حاصل از گمانه‌های اکتشافی، محل‌های عملیات استخراجی در معادن روباز (پله‌های استخراجی) و زیرزمینی (چاه، تونل، کارگاه استخراج، ...).

  - نمونه‌برداری از کانسنگ و سنگ‌های باطله از محل‌های انجام عملیات در مقیاس آزمایشگاهی.

  - طراحی و برداشت نمونه نماینده برای انجام آزمایش‌های در مقیاس پایلوت.

  - انجام محاسبات و به‌روزآوری برآوردهای ذخایر از نظر کمی و کیفی.

  - همکاری،پاسخ‌گویی و تهیه اطلاعات و گزارش‌های مورد نیاز طراحی معدن و مسئولان اجرایی معدن.

  - تعیین روش‌های آزمایش‌های مورد نیاز، انتخاب آزمایشگاه، آماده‌سازی نمونه‌ها، نظارت بر انجام عملیات آزمایشگاه‌ها، دریافت نتایج، بررسی و تعبیر و تفسیر نتایج.

  - تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی و پروفیل‌های مختلف بصورت ادواری و در زمان‌های مورد نیاز.

  - تهیه نقشه‌های پهنه‌بندی و یا بلوک بندی شده کانسار و زون‌های استخراجی در محدوده عملیات معدنی و برحسب روش استخراج و انجام محاسبات تناژ-عیار در هر بلوک بصورت ادواری برای برنامه‌ریزی استخراجی.

  - همکاری در تنظیم برنامه‌های ماهانه، سالانه و درازمدت برای استخراج و حفاری‌ها.

  - نظارت بر انجام فعالیت‌های جاری و وظایف پرسنل تحت سرپرستی.

  - انجام سایر اقداماتی که در چهارچوب اجرای مسئولیت‌ها ضروری باشد‌.

  تبصره – جزئیات وظایف مسئول زمین‌شناسی استخراجی معدن برحسب شرایط هر معدن تعیین می‌شود.

   

  7- شرایط اشتغال

  طریقه استخدام مسئول زمین‌شناسی استخراجی معدن، در موارد الزامی بطور تمام وقت است ولی برای موارد اختیاری  می‌تواند بطور پاره وقت باشد. استخدام یا انعقاد قرارداد تابع مقررات جاری کشور است و بعلاوه می‌تواند منطبق بر مقررات استخدامی مؤسسه متبوع باشد. ارجاع سمت‌ها یا وظایف دیگر به مسئول زمین‌شناسی استخراجی با توافق طرفین بلامانع است.

   

  8 – حق‌الزحمه

  حداقل حق‌الزحمه مسئول زمین‌شناسی استخراجی برحسب تعرفه‌های مصوب سازمان نظام مهندسی معدن و حداقل حق‌الزحمه مسئول زمین‌شناسی استخراجی بر حسب تعرفه‌های مصوب سازمان نظام مهندسی معدن، در اشتغال تمام وقت بر مبنای نفر ماه و در اشتغال پاره وقت بر مبنای نفر روز، متناظر با پایه‌های عضو، تعیین می‌شود. میزان استفاده از ظرفیت اشتغال نیز به همان ترتیب محاسبه می‌شود.

  (برای کارشناس زمین‌شناسی استخراجی تمام وقت که زیر نظر مسئول زمین‌شناسی استخراجی معدن انجام وظیفه می‌کند یک رتبه پایین‌تر منظور می‌شود). در اشتغال پاره وقت، گواهی کارفرما و ارائه رونوشت قرارداد مربوط، برای تعیین نسبت استفاده از ظرفیت اشتغال ضروری است.

   

  9 - تخلفات

  تخلفات حرفه‌ای، انظباطی یا انتظامی مسئول زمین‌شناسی استخراجی معدن، طبق مفاد آیین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی معدن توسط شورای انتظامی استان بررسی و در مورد آن تصمیم‌گیری می‌شود.

  مسئول زمین‌شناسی استخراجی معدن تا هنگام رسیدگی و صدور حکم شورای انتظامی استان و در مدت اعتبار قرارداد، مطابق مفاد قرارداد به انجام وظایف خود ادامه میدهد و حق‌الزحمه وی نیز مطابق مفاد قرارداد قابل پرداخت است.

مسئول تهیه گزارش پایان عملیات اکتشاف

(كد شغل:1006)

1 – کلیات

*ماده 7 قانون معادن:

وزارت صنایع و معادن مکلف است پس از رسیدگی و تأیید عملیات اکتشافی، نسبت به صدور گواهی کشف، به‌نام دارنده پروانه اکتشاف اقدام نماید. در این گواهی نوع یا انواع ماده معدنی کشف شده، کمیت، کیفیت، حدود، مساحت و هزینه عملیات اکتشافی باید ذکر شود. گواهی مزبور با تأیید وزارت صنایع و معادن ظرف یک سال از تاریخ صدور، قابل انتقال به اشخاص ثالث خواهد بود.

تبصره 1- چگونگی اجرای ماده فوق، بخصوص در صورت عدم تأیید عملیات اکتشافی، در آیین‌نامه اجرایی این قانون تعیین خواهد شد.

تبصره 2- در صورت عدم دستیابی به کانه پس از انجام عملیات اکتشافی، حقی برای دارنده پروانه اکتشاف ایجاد نمی‌شود.

*موادی از آیین‌نامه اجرایی قانون معادن که در ارتباط با گزارش خاتمه عملیات اکتشافی هستند، به‌قرار زیر است:

ماده 14- اکتشاف کننده موظف است پس از خاتمه عملیات اکتشافی با رعایت این آیین‌نامه، گزارش جامعی که حاکی از پایان عملیات بوده و به امضای اشخاصی که قسمت‌های مختلف آن را تهیه نموده‌اند رسیده باشد، تهیه و همراه با اسناد، مدارک و اطلاعات زیر به وزارت صنایع و معادن تسلیم و رسید دریافت دارد:

الف) حجم عملیات اکتشافی انجام شده سطحی و زیرزمینی از قبیل راهسازی، احداث ساختمان، خاک‌ریزی و خاک‌برداری، حفر ترانشه، چاهک، چاه، تونل اکتشافی و غیره با ذکر هزینه‌های انجام شده.

ب) مقدار مواد ناریه و مصالح به‌کار رفته ازقبیل چوب، آهن و نظایر آن با ذکر بهای آنها.

ج) هزینه تهیه نقشه‌ها و آزمایشات و خدمات کارشناسی.

د) هزینه آزمایش‌های کانه‌آرایی و فرآوری، تست‌های صنعتی و سایر هزینه‌ها.

ه) گزارش پایانی عملیات، شامل نوع یا انواع ماده معدنی، میزان ذخیره قطعی و احتمالی و عیار متوسط ماده معدنی کشف شده و مدارک مربوط در مورد نحوه محاسبه مقدار ذخیره آن به انضمام کلیه نقشه‌ها و نتایج آنالیز نمونه‌ها.

و) گزارش مطالعه فنی-اقتصادی اولیه و نتایج آن در قالب فرم‌های ارائه شده از سوی وزارت صنایع و معادن.

در صورت عدم ارائه گزارش پایان عملیات اکتشاف توسط دارنده پروانه اکتشاف در مهلت مقرر، پروانه اکتشاف از درجه اعتبار ساقط بوده و وزارت صنایع و معادن تعهدی در قبال هزینه‌های به‌عمل آمده ندارد.

ماده16- وزارت صنایع و معادن پس از وصول گزارش خاتمه عملیات اکتشافی، حداکثر ظرف 2 ماه با مطالعه گزارش مزبور و اعزام گروه کارشناس فنی، انطباق گزارش اکتشاف کننده و عملیات انجام شده توسط وی را با مفاد این آیین‌نامه تطبیق نموده و درصورت تأیید، گواهی‌نامه کشف به نام او صادر می‌نماید.

تبصره1- محدوده گواهی کشف، شامل محل‌هایی خواهد بود که طبق مفاد این آیین‌نامه در آنجا عملیات اکتشاف انجام گرفته و وجود ذخایر اقتصادی در آن محدوده تأیید شده است. هم‌زمان با صدور گواهی کشف، مابقی محدوده‌ پروانه اکتشاف آزاد می‌گردد.

تبصره 2- در صورتی که بهره‌برداری از هر یک از مواد معدنی مکشوفه، به‌طور مستقل امکان‌پذیر باشد، با توجه به میزان ذخیره و محاسبات فنی و اقتصادی از لحاظ بهره‌برداری برای هر یک از مواد معدنی در محدوده مشخص، گواهی کشف جداگانه‌ای صادر می‌شود.

تبصره 3- در صورتی که عملیات اکتشافی منجر به صدور گواهی کشف نشده باشد، پروانه اکتشاف خود به‌خود لغو وصاحب آن حق و حقوق بعدی نخواهد داشت.

تبصره 4- در صورتی که وزارت صنایع و معادن ذخیره اکتشاف شده را جهت صدور گواهی کشف کافی نداند، می‌تواند برای ذخیره کشف شده‌ای که مورد تأیید می‌باشد اجازه برداشت صادر نماید. بدیهی است در این صورت حقوق دولتی طبق مفاد این آیین‌نامه دریافت خواهد شد.

ماده 17- چنانچه گزارش یا عملیات اکتشافی پس از تطبیق با مواد این آیین‌نامه ناقص باشد، وزارت صنایع و معادن مهلت مناسبی تعیین خواهد نمود تا اکتشاف کننده نسبت به رفع نقص اقدام نماید و اگر در خاتمه این مهلت، رفع نقص نگردد، پروانه اکتشاف از درجه اعتبار ساقط می‌شود و امتیازی برای دارنده آن منظور نخواهد شد.

* در مواد آیین‌نامه اجرایی قانون معادن، نوع طرح اکتشاف و مرحله آن مشخص نشده است. اما این شرح شغل برای تمام مواردی که نیاز به تهیه گزارش پایان عملیات اکتشافی دارد قابل اجرا است.

* مسئول تهیه گزارش پایان عملیات اکتشاف، شخصی است که از سوی دارنده پروانه عملیات به این منظور تعیین می‌شود و وظیفه تهیه و ارائه گزارش پایانی عملیات اکتشافی را به‌عهده دارد.

* خدمات تهیه طرح اکتشاف، مسئول فنی عملیات اکتشاف و تهیه گزارش پایان اکتشاف، جدا از یکدیگر است، ولی انجام آنها توسط یک شخص بلامانع است.

2 – صلاحیت فنی

مسئول تهیه‌ گزارش پایان عملیات اکتشاف باید دارای پروانه اشتغال در رسته پی‌جویی و اکتشاف و در زمینه‌ طراحی یا اجرای اکتشاف باشد.

به استناد بند الف ماده 12 آیین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی معدن، حداقل پایه پروانه اشتغال مسئول تهیه گزارش پایان عملیات اکتشاف برای کانسارهای درجه 1، 2، 3 و 4 به ترتیب ارشد، 1، 2 و3 در زمینه طراحی یا اجرای اکتشاف تعیین می‌شود.

تشخیص موارد استثنا به‌عهده وزارت صنایع و معادن است.

برای تعیین درجه فعالیت، از دستورالعملی که طبق تبصره 1 ماده 12 فوق‌الاشاره، بار اول توسط وزارت صنایع و معادن تهیه شده و بازنگری آن به پیشنهاد سازمان نظام مهندسی معدن و تصویب وزارت است، استفاده می‌شود. این دستورالعمل، درجه‌بندی طرح‌های اکتشافی را برحسب نوع و میزان عملیات مشخص می‌کند. 

3 – ساختار تشکیلاتی

مسئول تهیه‌ گزارش پایان عملیات اکتشاف توسط دارنده پروانه اکتشاف (حقیقی یا حقوقی) تعیین و استخدام می‌شود و زیر نظر وی یا جانشین وی انجام وظیفه می‌کند.

چنانچه دارنده پروانه اکتشاف، تهیه گزارش را به یک شخص حقوقی (مؤسسه) واگذار کند، کارشناس مسئول تهیه گزارش، توسط مدیریت آن مؤسسه تعیین می‌شود و لازم است با امضا و ممهور کردن گزارش پایان عملیات، مسئولیت تهیه آن را به‌عهده گیرد. طبق مفاد ماده 16 آیین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی معدن، علاوه بر تهیه کننده گزارش، مدیرعامل یا رئیس مؤسسه نیز باید با امضا کردن گزارش، مسئولیت آن را  بپذیرد.

چنانچه گزارش پایان عملیات اکتشاف دارای بخش‌های مختلفی است که باید توسط متخصصان ذیربط تهیه شود (مانند ژئوفیزیک، ژئوشیمی، آزمایش‌های کانه‌آرایی و غیره)، طبق ماده 14 آیین‌نامه اجرایی قانون معادن، هر بخش باید توسط متخصص مربوط، که وظیفه تهیه آن را به‌عهده داشته، به امضا برسد و مهر شود. هر کدام از تهیه‌کنندگان و امضا کنندگان بخش‌های گزارش باید دارای صلاحیت فنی لازم (پروانه اشتغال با پایه متناسب) باشند. نقشه‌های مورد استفاده در عملیات اکتشافی و محاسبات گزارش نیز باید توسط نقشه‌بردار ذیصلاح امضا و مهر شده باشد. مجموع گزارش باید توسط مسئول تهیه گزارش پایان عملیات اکتشاف امضا و مهر شود.

در معادن درحال بهره‌برداری، مسئولیت تهیه گزارش پایان عملیات اکتشاف در پروژه‌های اکتشاف تکمیلی یا تفصیلی، به‌عهده مسئول زمین‌شناسی استخراجی معدن یا شخصی است که طبق ساختار تشکیلاتی مؤسسه تعیین می‌شود، که در هر صورت برای صدور گواهی کشف باید دارای صلاحیت فنی لازم طبق بند 2 باشد. (برای تهیه گزارش‌هایی که به منظور صدور گواهی کشف نباشد، صلاحیت فنی وی دارا بودن پروانه اشتغال در رسته پی‌جویی و اکتشاف و در زمینه طراحی یا اجرا، با پایه حداقل 2 برای معادن درجه 1 و حداقل 3 برای سایر معادن است. تشخیص موارد استثنا به‌عهده وزارت صنایع و معادن است).

4 – مسئولیت‌ها

اهم مسئولیت‌های تهیه کننده گزارش پایان عملیات اکتشاف به‌شرح زیر است: 

- کامل بودن گزارش و نقشه‌ها و محاسبات و رعایت دقت لازم در تهیه آنها.

- رعایت اصول و مقررات فنی و مهندسی و استانداردهای متداول.

- رعایت تعهدات دارنده پروانه عملیات در موردحسن اجرای قانون معادن و آیین‌نامه اجرایی آن در امور فنی.

- ارائه اطلاعات کافی از مشخصات کانسار برای ادامه عملیات و طراحی معدن.

- حفظ اسرار صاحب كار و محرمانه نگهداشتن اسناد و اطلاعات کسب شده  هنگام ارائه خدمات حرفه‌اي، جز در مواردي كه مغایر مصالح جامعه باشد یا توسط مقامات ذیصلاح قانونی خواسته شود. 

- منظور کردن شناسایی سایر مواد معدنی در محدوده پروانه اکتشافی.

- رشد فناوری و بکارگیری فنون و روشهای نوین.

- هر موضوع دیگر تأثیرگذار بر بهبود گزارش پایان عملیات اکتشاف.

تبصره 1- پذیرش مسئولیت‌های فوق توسط مسئول تهیه گزارش پایان عملیات اکتشاف، رافع مسئولیت‌های مقام مافوق وی و دارنده پروانه اکتشاف نخواهد بود.

تبصره 2- چنانچه عملیات اکتشاف مطابق با طرح اکتشافی مصوب انجام نشده و یا اختلاف زیادی با آن داشته باشد، مسئول تهیه گزارش پایان عملیات اکتشاف موظف است مغایرت‌ها را به‌طور صریح و روشن در گزارش خود درج کند. 

5 – اختیارات

مسئول تهیه گزارش پایان عملیات اکتشاف، برای اجرای مسئولیت‌های خود، در چهارچوب دستورالعمل‌ها، مقررات، استانداردها و ضوابط فنی و حرفه‌ای موجود و متداول دارای اختیار کامل است. البته نظرات و خواسته‌های کارفرما در تهیه گزارش باید ملحوظ شود. ولی چنانچه مقام مافوق وی یا کارفرما، دستوری برخلاف مقررات و ضوابط فنی و حرفه‌ای صادر کند، مسئول تهیه گزارش پایان عملیات اکتشاف باید ضمن تذکر به وی، گزارش را براساس ضوابط تهیه کند و چنانچه مقام مربوط بر نظر خود اصرار ورزد، مسئول تهیه گزارش پایان عملیات اکتشاف باید مراتب را به وی و به سازمان صنایع و معادن و سازمان نظام مهندسی معدن استان کتباً گزارش کند، اما به هرصورت اختیار تهیه گزارش برخلاف ضوابط را ندارد. 

مسئول تهیه گزارش پایان عملیات اکتشاف می‌تواند با موافقت کارفرما یا مقام مافوق خود، برای تهیه گزارش از خدمات کارشناسان مورد نظر خود استفاده کند اما به‌هرحال مسئولیت کلی گزارش به‌عهده وی است. 

6 – شرح وظایف

اهم وظایف مسئول تهیه گزارش پایان عملیات اکتشاف، شامل موارد زیر است:

- درخواست ارائه مدارک، نقشه‌ها و اطلاعات کسب شده در عملیات اکتشافی از کارفرما.

- بررسی شرح خدمات قرارداد تهیه گزارش و مدارک ارائه شده توسط کرفرما.

- کسب اطلاعات نظری برای تهیه گزارش.

- بازدید از محدوده عملیات اکتشافی و تعیین حجم عملیات انجام شده.

- بررسی، تطبیق و تأیید نقشه‌ها، مدارک و اطلاعات ارائه شده.

- بررسی و انتخاب روش‌های محاسبه و نرم‌افزارهای مناسب.

- پیشنهاد اجرای عملیات تکمیلی درصورت ناقص بودن اطلاعات مورد نیاز.

- تدوین گزارش نهایی به استناد نقشه‌ها، مدارک و اطلاعات ارائه شده و براساس ضوابط و مقررات فنی.

- اصلاح گزارش براساس نظرات کارفرما و دستگاه‌های مسئول صدور گواهی کشف درصورت لزوم.

- تهیه شناسنامه کانسار طبق الگوی تعیین شده توسط وزارت صنایع و معادن درصورت لزوم.

- انجام سایر اقداماتی که در چهارچوب اجرای مسئولیت‌ها و شرح خدمات قرارداد ضروری باشد‌.

تبصره– ضوابط و معیارهای فنی و الگوی تهیه گزارش‌های مربوط به عملیات اکتشافی برحسب نوع و مرحله طبق دستورالعمل‌های جداگانه توسط وزارت صنایع و معادن با همکاری سازمان نظام مهندسی معدن تهیه و ابلاغ می‌شود.

7 - شرایط اشتغال

مسئول تهیه گزارش پایان اکتشاف توسط دارنده پروانه اکتشاف، یا شخص حقیقی یا حقوقی جانشین وی، انتخاب و مشغول به‌کار می‌شود. مسئول تهیه گزارش پایان عملیات اکتشاف، یا جزو کارکنان دائمی کارفرما است، یا در قالب قراردادی با مبلغ و مدت معین به‌کار گرفته می‌شود. مدت قرارداد برمبنای مهلت‌های مقرر در آیین‌نامه اجرایی قانون معادن و با منظور کردن مدت لازم برای بررسی توسط سازمان صنایع و معادن و احتمال اصلاح مجدد گزارش، تعیین می‌شود و حدود 4 ماه است. در طرح‌های اکتشافی که به‌منظور اخذ گواهی کشف نیست، مدت قرارداد برحسب نوع کار تعیین می‌شود. 

پذیرش کار در چهارچوب صلاحیت فنی و ظرفیت اشتغال دارنده پروانه اشتغال است. لذا دارنده پروانه اشتغال مکلف است قبل از پذیرش کار یا انعقاد قرارداد، از سازمان استانی که عضو آن است استعلام و گواهی تأیید صلاحیت و ظرفیت اشتغال باقی‌مانده خود را به کارفرما ارائه کند.

چنانچه دارنده پروانه اشتغال عضو سازمان استان محل اشتغال نباشد، سازمان نظام مهندسی معدن استان موظف است مراتب را به سازمان استان مربوط گزارش کند. دارنده پروانه اشتغال نیزمکلف است مراتب اشتغال خود را به‌عنوان مسئول تهیه گزارش پایان اکتشاف و مشخصات آن را  به سازمان نظام مهندسی معدن استانی که عضو آن است اطلاع دهد تا در پرونده وی درج شود.

باتوجه به کوتاه مدت بودن خدمات، انجام وظیفه مسئول تهیه گزارش پایان اکتشاف  پاره وقت محسوب می‌شود.

اشتغال هر فرد به‌عنوان مسئول تهیه گزارش پایان اکتشاف حداکثر در 2 طرح اکتشافی بطور هم‌زمان، با توجه به ظرفیت اشتغال و با رعایت ضوابط مربوط بلامانع است.

تبصره- سازمان نظام مهندسی معدن می‌تواند به منظور هماهنگ کردن مراحل مختلف انتخاب و انعقاد قرارداد با  مسئول تهیه گزارش پایان اکتشاف، فرم‌های لازم را تهیه و در اختیار متقاضیان و سازمان صنایع و معادن استان قرار دهد.

8 – حق‌الزحمه

چنانچه مسئول تهیه گزارش پایان اکتشاف جزو کارکنان دائمی کارفرما نباشد، حق‌الزحمه مقطوع وی طبق تعرفه  مبانی قیمت‌گذاری خدمات مهندسی صادره از سوی سازمان نظام مهندسی معدن تعیین و ابلاغ می‌شود. به حق‌الزحمه پایه ضریبی تعلق نمیگیرد. حق‌مأموریت و هزینه‌های سفر طبق مبانی قیمت‌گذاری خدمات مهندسی و اضافات، فوق‌العاده‌ها، پاداش و کسور طبق قرارداد فی‌مابین یا مقررات جاری کشور یا مقررات استخدامی مؤسسه متبوع تعیین می‌شود.

چنانچه به‌هرعلتی گزارش تهیه نشود و قرارداد فی‌مابین فسخ شود، موضوع باید توسط کارفرما گواهی شود و سازمان استان محل اشتغال موضوع را بررسی کرده و درصورت تأیید، مقدار کسر شده از ظرفیت اشتغال مجدداً برگشت داده می‌شود. چنانچه به‌هر علتی مدت اجرای کار تمدید شود، مقدار کسر شده از ظرفیت اشتغال تغییری نخواهد کرد. 

پرداخت حق‌الزحمه مسئول تهیه گزارش اکتشاف، منوط به ارائه خدمات طبق قرارداد فی‌مابین است و چنانچه انجام عملیات اکتشافی به‌هر علتی منجر به‌ صدور گواهی کشف نشود، قصوری متوجه مسئول تهیه گزارش پایان اکتشاف نخواهد بود.

9 - تخلفات

تخلفات حرفه‌ای، انظباطی یا انتظامی مسئول تهیه گزارش پایان عملیات اکتشاف، طبق مفاد آیین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی معدن، توسط شورای انتظامی استان بررسی و در مورد آن تصمیم‌گیری می‌شود. علاوه برآن دارنده پروانه اکتشاف یا جانشین وی می‌تواند در مورد تخلفات احتمالی مسئول تهیه گزارش پایان اکتشاف، مطابق مفاد قرارداد فی‌مابین، عمل نموده و درصورت نیاز از وی به مراجع ذیصلاح نیز شکایت کند.

مسئول تهیه گزارش پایان اکتشاف تا هنگام رسیدگی و صدور حکم شورای انتظامی استان، مطابق مفاد قرارداد به انجام وظایف خود ادامه می‌دهد و حق‌الزحمه وی نیز مطابق مفاد قرارداد قابل پرداخت است.

شرح و شرايط شغل مسئول ميله گذاري

(كدشغل: 1004)

1 – کلیات

*برپایه مواد 6 و8 آیین‌نامه اجرایی قانون معادن، میله‌گذاری عبارت از عملیات نقشه‌برداری به منظور تعیین موقعیت محدوده آزاد تعیین شده برای اکتشاف در روی زمین و معرفی آن به متقاضی صدور پروانه اکتشاف است.

*واژه‌ها و اصطلاحات به‌کار رفته در این شرح شغل مطابق مفاد قانون معادن و قانون نظام مهندسی معدن و آیین‌نامه‌های اجرایی آنها است.  

2 – صلاحیت فنی

مسئول میله‌گذاری باید دارای پروانه اشتغال در زمینه نقشه‌برداری در رسته‌های پی‌جویی‌واکتشاف و استخراج‌معدن باشد.

برپایه ماده 12 آیین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی معدن، حداقل پایه پروانه اشتغال مسئول میله‌گذاری به ترتیب زیر تعیین می‌شود:

- برای محدوده‌های مربوط به مواد معدنی طبقه‌ 2 که حریم همسایگی محدوده‌های مجاور آن در روی زمین یا زیرزمین کمتر از 50 متر باشد و همچنین  برای رسیدگی به تعارضات محدوده‌ای، حداقل پایه یک.

- برای محدوده‌های مربوط به مواد معدنی طبقه‌ 2 که حریم همسایگی محدوده‌های مجاور آن در روی زمین یا زیرزمین بیشتر از 50 متر باشد، حداقل پایه دو.

-  برای محدوده‌های مربوط به مواد معدنی طبقه‌ 1، حداقل پایه سه (و در موارد استثنا عضو کارورز سازمان با مدرک کارشناسی در گرایش نقشه‌برداری).

تشخیص موارد استثنا به‌عهده وزارت صنایع و معادن است.

3 – ساختار تشکیلاتی

مسئول میله‌گذاری با صلاحیت فنی لازم، یا در استخدام سازمان صنایع و معادن استان است و یا توسط متقاضی پروانه اکتشاف (حقیقی یا حقوقی) تعیین و استخدام می‌شود و در هر حالت چون انجام عملیات میله‌گذاری به مسئولیت فنی- حقوقی وزارت صنایع و معادن است، طبق دستور سازمان صنایع و معادن استان انجام وظیفه می‌کند.

4 – مسئولیت‌ها

اهم مسئولیت‌های کارشناس مسئول میله‌گذاری به‌شرح زیر است: 

- کامل بودن و رعایت دقت لازم در انجام عملیات.

- رعایت اصول و مقررات فنی و مهندسی و استانداردهای متداول و مقررات حقوقی حاکم بر عملیات.

- حفظ اسرار صاحب كار و محرمانه نگهداشتن اسناد و اطلاعات کسب شده  هنگام ارائه خدمات حرفه‌اي، جز در مواردي كه مغایر با مصالح جامعه باشد یا توسط مقامات ذیصلاح قانونی خواسته شود. 

- منظور کردن حقوق دارندگان پروانه عملیات معدنی در محدوده‌های مجاور.

- ارائه اطلاعات صحیح به متقاضی جهت اصلاح محدوده مورد درخواست، در حالتی که محدوده تعیین شده با منطقه مورد نظر متقاضی مغایرت داشته باشد.

5 – اختیارات

مسئول میله‌گذاری، برای اجرای مسئولیت‌های خود، در چهارچوب قوانین، آیین‌نامه‌ها، دستورالعمل‌ها، مقررات، استانداردها و ضوابط فنی و حرفه‌ای موجود و متداول دارای اختیار کامل است، در هر حالت مجاز نیست نظرات و خواسته‌های صاحب کار یا هر ذینفع دیگر را چنانچه برخلاف مقررات و ضوابط باشد مورد توجه قرار دهد و درصورت مطلع شدن از موارد تخلف لازم است موضوع را به سازمان صنایع و معادن استان یا سایر مراجع ذیصلاح گزارش کند.

6 – شرح وظایف

اهم وظایف مسئول میله‌گذاری، شامل موارد زیر است:

- دریافت مدارک، نقشه‌ها و اطلاعات لازم از محدوده مورد نظر و محدوده‌های مجاور از سازمان صنایع و معادن استان و بررسی آنها.

- انتخاب و درخواست تهیه عکس‌های هوایی و نقشه‌های مبنایی درصورت لزوم.

- انتخاب و درخواست تهیه تجهیزات و ابزارهای مورد نیاز برای اجرای عملیات.

- عزیمت به محل در مهلت مقرر و بازدید از مناطق مورد نظر متقاضی و محدوده‌‌های عملیات معدنی مجاور و کسب اطلاعات نظری برای انجام عملیات.

- بررسی و تطبیق نقشه‌ها، مدارک و اطلاعات ارائه شده.

- پیاده کردن محدوده آراد تعیین شده روی زمین و معرفی آن به صاحب کار و تنظیم صورتجلسه مربوط.

- پیشنهاد اصلاح تقاضای محدوده مورد نظر صاحب کار درصورت مغایرت با محدوده آزاد تعیین شده.

- تهیه نقشه میله‌گذاری و گزارش انجام عملیات طبق دستورالعمل‌های موجود و ارائه به صاحب‌کار و سازمان صنایع و معادن استان، در مهلت مقرر.

- انجام سایر اقداماتی که در چهارچوب اجرای مسئولیت‌ها و شرح خدمات قرارداد ضروری باشد‌.

7 - شرایط اشتغال

مسئول میله‌گذاری چنانچه در استخدام سازمان صنایع و معادن استان نباشد، توسط متقاضی صدور پروانه اکتشاف، یا شخص حقیقی یا حقوقی جانشین وی، انتخاب و مشغول به‌کار می‌شود که در این حالت نیز چنانچه جزو کارکنان دائمی متقاضی نباشد، در قالب قراردادی با مبلغ و مدت معین به‌کار گرفته می‌شود. مدت قرارداد برمبنای مهلت‌های‌ مقرر در آیین‌نامه اجرایی قانون معادن و دستورالعمل میله‌گذاری و با منظور کردن مدت لازم برای بررسی توسط سازمان صنایع و معادن و احتمال اصلاح مجدد، حدود 2 ماه تعیین می‌شود.

پذیرش کار در چهارچوب صلاحیت فنی و ظرفیت اشتغال دارنده پروانه اشتغال است. لذا دارنده پروانه اشتغال مکلف است قبل از پذیرش کار یا انعقاد قرارداد، از سازمان استانی که عضو آن است استعلام و گواهی تأیید صلاحیت و ظرفیت اشتغال باقی‌مانده خود را به صاحب کار و سازمان صنایع و معادن استان ارائه کند.

چنانچه دارنده پروانه اشتغال عضو سازمان استان محل اشتغال نباشد، سازمان نظام مهندسی معدن استان موظف است مراتب را به سازمان استان مربوط گزارش کند. دارنده پروانه اشتغال نیزمکلف است مراتب اشتغال خود را به‌عنوان مسئول میله‌گذاری و مشخصات آن را  به سازمان نظام مهندسی معدن استانی که عضو آن است اطلاع دهد تا در پرونده وی درج شود.

باتوجه به کوتاه مدت بودن خدمات، انجام وظیفه مسئول میله‌گذاری، پاره وقت محسوب می‌شود.

اشتغال هر فرد به‌عنوان مسئول میله‌گذاری حداکثر برای 4 مورد بطور هم‌زمان (در طول مدت قرارداد)، با توجه به ظرفیت اشتغال و با رعایت ضوابط مربوط بلامانع است.

8 – حق‌الزحمه

چنانچه مسئول میله‌گذاری جزو کارکنان سازمان صنایع و معادن استان نباشد، در حالت غیر استخدامی، حق‌الزحمه وی طبق تعرفه مندرج در "شیوه‌نامه تعیین حق‌الزحمه عملیات میله‌گذاری" تعیین می‌شود. این حق‌الزحمه مقطوع است و هیچگونه اضافات و فوق‌العاده‌ای به آن تعلق نمی‌گیرد. کسور قرارداد طبق مقررات جاری کشور است. هزینه‌های تهیه وسایل و تجهیزات مورد نیاز به‌عهده صاحب کار است.

میزان کسر از ظرفیت اشتغال، در هر حالت طبق تعرفه است. چنانچه به‌هرعلتی کار انجام نشود یا قرارداد فی‌مابین فسخ شود، موضوع باید توسط صاحب کار و سازمان صنایع و معادن استان گواهی شود و سازمان استان محل اشتغال موضوع را بررسی کرده و درصورت تأیید، مقدار کسر شده از ظرفیت اشتغال مجدداً برگشت داده می‌شود. چنانچه به‌هر علتی مدت اجرای کار تمدید شود، مقدار کسر شده از ظرفیت اشتغال تغییری نخواهد کرد. 

پرداخت حق‌الزحمه مسئول میله‌گذاری، منوط به ارائه خدمات طبق قرارداد فی‌مابین است و چنانچه به‌هر علتی منجر به‌ صدور پروانه اکتشاف نشود، قصوری متوجه مسئول میله‌گذاری نخواهد بود.

9 - تخلفات

تخلفات حرفه‌ای، انظباطی یا انتظامی مسئول میله‌گذاری، طبق مفاد آیین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی معدن، توسط شورای انتظامی استان بررسی و در مورد آن تصمیم‌گیری می‌شود. متقاضی صدور پروانه اکتشاف در هر حالت مطابق مفاد قرارداد فی‌مابین عمل نموده و در صورت احتمال وقوع جرم می‌تواند از وی به مراجع ذیصلاح نیز شکایت کند.

مسئول میله‌گذاری تا هنگام رسیدگی و صدور حکم شورای انتظامی استان، مطابق مفاد قرارداد به انجام وظایف خود ادامه می‌دهد و حق‌الزحمه وی نیز مطابق مفاد قرارداد قابل پرداخت است.

شرح و شرايط شغل مسئول نقشه‌برداری در عملیات معدنی

(كد شغل:1005 و 2005)

1 – کلیات

*به‌موجب ماده 4 قانون نظام مهندسی معدن و ماده 12 آیین‌نامه اجرایی آن، برای شخصی که مسئولیت نقشه‌برداری در عملیات معدنی، اعم از اکتشاف یا استخراج، را به‌عهده می‌گیرد، این شرح و شرایط شغلی تعیین می‌شود.

 *واژه‌ها و اصطلاحات به‌کار رفته در این شرح شغل مطابق قانون معادن و قانون نظام مهندسی معدن و آیین‌نامه‌های اجرایی آنها است.

2 – صلاحیت فنی

مسئول نقشه‌برداری در عملیات معدنی باید دارای پروانه اشتغال در زمینه نقشه‌برداری در رسته پی‌جویی و اکتشاف و استخراج معدن باشد.

به استناد ماده 12 آیین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی معدن، حداقل پایه پروانه اشتغال مسئول نقشه‌برداری در عملیات معدنی برای طرح‌های اکتشافی، کانسارها و معادن درجه 1، 2، 3 و 4 ، باید به ترتیب ارشد، 1، 2 و3 باشد.

تبصره- تا زمانی که دارندگان پروانه اشتغال در زمینه نقشه‌برداری به تعداد کافی نباشند، بنا به تشخیص و اعلام وزارت صنایع و معادن و برحسب محل، ارجاع کار به دارندگان پروانه اشتغال با یک رتبه پایین‌تر (و عضو کارورز سازمان با مدرک کارشناسی در گرایش نقشه‌برداری بجای پایه 3 ) امکان‌پذیر است.

3 – ساختار تشکیلاتی

مسئول نقشه‌برداری در عملیات معدنی توسط دارنده پروانه عملیات (حقیقی یا حقوقی) تعیین و استخدام می‌شود و زیر نظر مسئول فنی مربوط انجام وظیفه می‌کند. اشتغال مسئول نقشه‌برداری برای معادن درجه یک الزاماً بطور تمام وقت  و برای سایر فعالیت‌های معدنی با توجه به حجم کار می‌تواند پاره‌وقت یا تمام‌وقت باشد.

در حالت اشتغال تمام وقت، واگذاری سمت یا مسئولیت‌ یا وظایف دیگر با حفظ مسئولیت نقشه‌برداری به وی، از سوی مقام مافوق یا کارفرما بلامانع است.

چنانچه دارنده پروانه عملیات معدنی، اجرای عملیات نقشه‌برداری را به یک شخص حقوقی (مؤسسه) واگذار کند، کارشناس مسئول نقشه‌برداری ذیصلاح توسط آن شخص حقوقی تعیین می‌شود و لازم است با امضا و ممهور کردن نقشه‌ها، مسئولیت تهیه آنها را به‌عهده گیرد. دراین‌صورت طبق مفاد ماده 16 آیین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی معدن، علاوه بر تهیه کننده نقشه، مدیرعامل یا رئیس مؤسسه نیز باید با امضا کردن نقشه، مسئولیت آن را  بپذیرد.

چنانچه دارنده پروانه عملیات معدنی، عملیات اجرایی خود را به پیمانکار (حقیقی یا حقوقی) واگذار کند تعیین و بکارگیری مسئول نقشه‌برداری ذیصلاح نیز می‌تواند جزو وظایف پیمانکار قرار گیرد ولی رافع مسئولیت‌های دارنده پروانه نخواهد بود. 

در معادن بزرگ و با فعالیت‌های گسترده، ممکن است برحسب ساختار تشکیلاتی، بخش نقشه‌برداری تشکیل شود و چند نقشه‌بردار در آن انجام وظیفه کنند. در این‌‌صورت مسئول نقشه‌برداری معدن، ریاست بخش نقشه‌برداری را به‌عهده خواهد داشت.

4 – مسئولیت‌ها

اهم مسئولیت‌های مسئول نقشه‌برداری در عملیات معدنی به‌شرح زیر است: 

- رعایت اصول و مقررات فنی و مهندسی و استانداردهای متداول و مقررات حقوقی حاکم بر عملیات.

- کامل و صحیح بودن نقشه‌ها و محاسبات و رعایت دقت لازم در تهیه آنها.

- کنترل و هدایت عملیات حفاری‌ (سطحی و یا زیرزمینی) در انطباق با طرح.

- رعایت تعهدات دارنده پروانه عملیات در موردحسن اجرای قانون معادن و آیین‌نامه اجرایی آن در تهیه نقشه‌ها.

- حفظ اسرار صاحب كار و محرمانه نگهداشتن اسناد و اطلاعات کسب شده  هنگام ارائه خدمات حرفه‌اي، جز در مواردي كه مغایر مصالح جامعه باشد یا توسط مقامات ذیصلاح قانونی خواسته شود. 

- رعایت مقررات ایمنی در حین انجام کار.

- حفظ و نگهداری تجهیزات و ابزار نقشه‌برداری.

5 – اختیارات

مسئول نقشه‌برداری در عملیات معدنی، برای اجرای مسئولیت‌های خود، در چهارچوب دستورالعمل‌ها، مقررات، استانداردها و ضوابط فنی و حرفه‌ای موجود و متداول دارای اختیار کامل است. البته نظرات و خواسته‌های کارفرما باید ملحوظ شود ولی در هر حالت مجاز نیست دستوراتی را که برخلاف مقررات و ضوابط باشد مورد توجه قرار دهد و درصورت مطلع شدن از موارد تخلف لازم است موضوع را به سازمان صنایع و معادن استان یا سایر مراجع ذیصلاح گزارش کند.

6 – فهرست وظایف

اهم وظایف مسئول نقشه‌برداری در عملیات معدنی برحسب مراحل مختلف فعالیت‌ها، شامل موارد زیر است:

6-1-پی‌جویی و اکتشاف عمومی

6-1-1- هماهنگی در انتخاب مقیاس، روش و دستگاه‌های اندازه‌گیری با توجه به ویژگی‌های طرح و دقت‌های مورد نیاز.

6-1-2- تهیه مدارک، عکس‌ها و نقشه‌های مورد نیاز.

6-1-3- تعیین نقاط مورد پی‌جویی روی عکس‌های هوایی و ماهواره‌ای و نقشه‌ها، طبق روش موضوع بند 6-1-1.

6-1-4- تعیین موقعیت نقاط مورد پی‌جویی و حصول اطمینان از قرار گرفتن آنها در داخل محدوده.

6-1-6- جمع‌آوری اطلاعات موقعیتی و توصیفی نقاط به منظور استفاده در مراحل بعدی اکتشاف.

6-1-6- تهیه نقشه اطلاعات گردآوری شده در مقیاس انتخاب شده.

6-2-اکتشاف نیمه‌تفصیلی و تفصیلی

6-2-1- هماهنگی در انتخاب مقیاس، روش و دستگاه‌های اندازه‌گیری با توجه به ویژگی‌های طرح و دقت‌های مورد نیاز.

6-2-2- طراحی شبکه نقاط مبنایی و تثبیت آنها طبق دستورالعمل‌های مربوط.

6-2-3- اندازه‌گیری‌های لازم به منظور تعیین مختصات نقاط مبنایی موضوع بند قبل در سیستم مختصات کشوری.

6-2-4- تهیه شناسنامه نقاط مبنایی.

6-2-5- تهیه نقشه‌های توپوگرافی مورد نیاز به مقیاس تعیین شده.

6-2-6- پیاده کردن محل‌های حفاری‌های اکتشافی اعم از ترانشه، چاهک، اوکلون، چاه، تونل و غیره روی زمین طبق طرح و برداشت مجدد آنها پس از انجام عملیات و ترسیم روی نقشه.

6-2-7- برداشت رخنمون‌های ماده معدنی و محل‌های استخراج و اکتشاف قبلی و نقاط تکمیلی منظور نشده در طرح و ترسیم آنها روی نقشه مربوط.

6-2-8- همکاری با کارشناسان اکتشاف در اندازه‌گیری احجام عملیات انجام شده و برآورد احجام توده کانسار.

6-2-9- همکاری در طراحی راه‌های دسترسی برای انجام عملیات و پیاده کردن آنها روی زمین.

6-2-10- تهیه و تکمیل نقشه‌های نهایی.

6-3-تهیه طرح بهره‌برداری معدن

6-3-1- پیاده کردن محدوده پروانه بهره‌برداری روی زمین.

6-3-2- تهیه نقشه‌های توپوگرافی مورد نیاز برای تهیه طرح استخراج معدن و احداث تأسیسات سطحی به مقیاس‌های لازم.

6-3-3- برداشت عوارض و ابنیه موجود و ترسیم روی نقشه‌ها.

6-3-4- برداشت و ترسیم مقاطع مورد نیاز برای طراحی.

6-3-5- همکاری در مسیریابی و تهیه طرح راه‌های ارتباطی و مسیر خطوط لوله و برق‌رسانی و غیره.

6-3-6- همکاری در محاسبه حجم عملیات خاکبرداری و خاکریزی برای تسطیح زمین و ایجاد محوطه‌ها.

6-4-احداث و تجهیز معدن

6-4-1- پیاده کردن و کنترل محدوده‌های برداشت سطحی و محوطه‌سازی برای محل احداث حفاری‌ها و تأسیسات سطحی.

6-4-2- پیاده کردن و کنترل محل شروع حفاری‌های زیرزمینی (چاه‌های قائم و مایل، تونل‌های افقی و شیب‌دار).

6-4-3- پیاده کردن و کنترل امتداد و شیب و مقاطع حفاری‌های بازکننده معدن.

6-4-4- پیاده کردن موقعیت تأسیسات سطحی.

6-4-5- کنترل نصب تجهیزاتی که باید در موقعیت دقیق قرار گیرند.

6-4-6- پیاده کردن محدوده نهایی معدن روباز.

6-4-7- پیاده کردن و کنترل موقعیت و شیب و مقاطع جاده‌های دسترسی و رمپ‌ها.

6-5-استخراج معدن

6-5-1- پیاده کردن محل‌های حفاری‌های زیرزمینی و کارگاه‌های استخراج براساس طرح.

6-5-2- هدایت و کنترل امتداد، شیب و مقاطع حفاری‌های زیرزمینی.

6-5-3- پیاده کردن موقعیت، هدایت و کنترل رمپ‌ها و پله‌های استخراجی در معادن روباز براساس طرح.

6-5-4- برداشت مرزهای ماده معدنی و باطله.

6-5-5- برداشت وضعیت شبکه حفاری‌ها و کارگاه‌های استخراج در معادن زیرزمینی و رمپ‌ها و پله‌های استخراجی در معادن روباز و ترسیم روی نقشه‌ (افقی و/ یا قائم) و تهیه مقاطع مورد نیاز در فواصل زمانی معین.

6-5-6- محاسبه حجم عملیات و حفاری‌های انجام شده و استخراج ماده معدنی و برداشت باطله.

6-5-7- اندازه‌گیری جابجایی‌ها و نشست سطح زمین بر اثر عملیات استخراجی.

7 - شرایط اشتغال

مسئول نقشه‌برداری در عملیات معدنی، در اشتغال تمام وقت به حالت استخدام و در اشتغال پاره‌وقت در قالب قراردادی با مبلغ و مدت معین به‌کار گرفته می‌شود. خداقل مدت قرارداد برمبنای مدت‌های‌ مقرر در "دستورالعمل محاسبه ظرفیت اشتغال باقی‌مانده" تعیین می‌شود. در هر حالت نوع قرارداد یا استخدام تابع مقررات جاری کشور است.

پذیرش کار در چهارچوب صلاحیت فنی و ظرفیت اشتغال دارنده پروانه اشتغال است. لذا دارنده پروانه اشتغال مکلف است قبل از پذیرش کار یا انعقاد قرارداد، از سازمان استانی که عضو آن است استعلام و گواهی تأیید صلاحیت و ظرفیت اشتغال باقی‌مانده خود را به صاحب کار ارائه کند.

چنانچه دارنده پروانه اشتغال عضو سازمان استان محل اشتغال نباشد، مکلف است مراتب اشتغال خود و مشخصات آن را با تأیید سازمان نظام مهندسی معدن استان محل اشتغال به سازمان نظام مهندسی معدن استانی که عضو آن است اطلاع دهد.

اشتغال هر فرد به‌عنوان مسئول نقشه‌برداری پاره‌وقت، حداکثر برای 2 مورد بطور هم‌زمان یا در هر ماه، با توجه به ظرفیت اشتغال و با رعایت ضوابط مربوط بلامانع است.

تبصره- سازمان نظام مهندسی معدن می‌تواند به منظور هماهنگ کردن مراحل مختلف انتخاب و انعقاد قرارداد با  مسئول نقشه‌برداری در عملیات معدنی، فرم‌های لازم را تهیه و در اختیار متقاضیان و سازمان صنایع و معادن استان قرار دهد.

8 – حق‌الزحمه

چنانچه مسئول نقشه‌برداری در عملیات معدنی، جزو کارکنان تمام‌وقت کارفرما نباشد، حداقل حق‌الزحمه پایه وی برمبنای تعرفه‌های "مبانی قیمت‌گذاری خدمات مهندسی" و طبق "دستورالعمل محاسبه ظرفیت اشتغال باقی‌مانده"تعیین می‌شود. به حق‌الزحمه پایه ضرایب منطقه‌ای و سختی کار نیز تعلق می‌گیرد. حق‌مأموریت و هزینه‌های سفر طبق مبانی قیمت‌گذاری خدمات مهندسی و اضافات، فوق‌العاده‌ها و پاداش طبق قرارداد فی‌مابین و کسور طبق مقررات جاری کشور تعیین می‌شود.

به ازای انجام هر کار، مطابق تعرفه حق‌الزخمه پایه از ظرفیت اشتغال کسر می‌شود. چنانچه به‌هرعلتی کار انجام نشود و یا قرارداد فی‌مابین فسخ شود، موضوع باید توسط کارفرما و سازمان استان محل اشتغال گواهی شود تا مقدار کسر شده از ظرفیت اشتغال مجدداً برگشت داده ‌شود.

تبصره: تعرفه‌هاي مربوط به اين بند فقط براي محاسبه حق الزحمه كارشناس مسئول است و شامل قيمت خدمات نقشه‌برداري، كه در حال حاضر توسط معاونت راهبردي و برنامه‌ريزي رياست جمهوري تعيين مي شود، نخواهد بود.

9 - تخلفات

تخلفات حرفه‌ای، انظباطی یا انتظامی مسئول نقشه‌برداری در عملیات معدنی، طبق مفاد آیین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی معدن، توسط شورای انتظامی استان بررسی و در مورد آن تصمیم‌گیری می‌شود. علاوه برآن کارفرما می‌تواند در مورد تخلفات وی، مطابق مفاد قرارداد فی‌مابین، عمل نموده و درصورت نیاز از وی به مراجع ذیصلاح نیز شکایت کند.

مسئول نقشه‌برداری در عملیات معدنی تا هنگام رسیدگی و صدور حکم شورای انتظامی استان، مطابق مفاد قرارداد به انجام وظایف خود ادامه می‌دهد و حق‌الزحمه وی نیز مطابق مفاد قرارداد قابل پرداخت است.

شرح و شرايط شغل مسئول فنی واحد کانه‌آرایی و فرآوری مواد معدنی

(كد شغل: 3001)

1 – کلیات

در اجرای ماده 4 قانون نظام مهندسی معدن و پیرو بخشنامه‌های شماره 226923/60 مورخ 10/12/88 و 37755/60 مورخ 6/2/89 وزارت صنایع و معادن، کلیه کارخانه‌ها و واحدهای کانه‌آرایی و فرآوری مواد معدنی مکلفند که یک نفر را به عنوان مسئول فنی عملیات تعیین و به وزارت صنایع و معادن معرفی کنند. کارخانه‌ها و واحدهایی از صنایع معدنی که در گروه کانه‌آرایی و فرآوری قرار می‌گیرند طبق بند 10 این شرح شغل است. مسئول فنی واحد کانه‌آرایی و فرآوری مواد معدنی مسؤلیت حسن انجام کلیه فعالیت‌های واحد از نظر فنی و حرفه‌ای را عهده‌دار بوده و توسط بهره‌بردار از میان افراد واجد شرایط انتخاب می‌شود. خدمات تهیه طرح‌های صنایع معدنی و خدمات مسئول فنی آنها جدا از یکدیگر بوده ولی در صورت اقتضا  انجام آنها توسط یک شخص بلامانع است.

2 – صلاحیت فنی

مسئول فنی واحد کانه‌آرایی و فرآوری مواد معدنی باید دارای پروانه اشتغال در رسته کانه‌آرایی و فرآوری و در یکی از زمینه‌های طراحی، نظارت یا اجرا (در زمینه تخصصی مرتبط با واحد) و با بزرگترین پایه پروانه اشتغال حداقل ارشد، 1، 2 و3 به ترتیب برای واحدهای درجه 1، 2، 3 و4 باشد. موارد استثنا توسط وزارت صنایع و معادن تعیین می‌شود. 

 در صورتیکه دارنده پروانه عملیات، شخصاً صلاحیت لازم برای قبول مسئولیت فنی را داشته باشد، می‌تواند مسئولیت فنی واحد را طبق مفاد این شرح شغل به‌عهده گیرد. 

3 – ساختار تشکیلاتی

اداره کلیه امور فنی کارخانه یا واحد به‌عهده مسئول فنی است و برحسب ساختار تشکیلاتی می‌تواند در عین حال رئیس یا سرپرست یا مدیر تولید واحد یا کارخانه نیز باشد.

مسئول فنی مستقیماً زیر نظر بالاترین مقام (معمولاً مدیرعامل یا جانشین وی) انجام وظیفه می‌کند.

در مجتمع‌های بزرگ که دارای چندین بخش کانه‌آرایی و فرآوری مستقل هستند (نظیر واحد آگلومراسیون و کک‌سازی در کارخانه ذوب آهن)، لازم است که هر یک از آن بخش‌ها دارای یک مسئول فنی جداگانه باشند.

 سرپرستان و مسئولان قسمت‌های مختلف واحد یا بخش‌های عملیاتی مستقل باید زیر نظر مسئول فنی واحد یا مسئول فنی بخش مربوط انجام وظیفه کنند.

چنانچه عملیات بهره‌برداری به پیمانکار واگذار شود، تعیین مسئول فنی نیز می‌تواند جزو وظایف آن شخص منظور شده و در قرارداد مربوط گنجانده شود، ولی به‌هرحال معرفی وی به وزارت صنایع و معادن جزو مسئولیت‌های دارنده پروانه عملیات است.  

مسئول فنی در صورت دارا بودن شرایط احراز مسئولیت ایمنی، بهداشت و محیط زیست واحد، می‌تواند همزمان هر دو مسئولیت را عهده‌دار باشد.

واگذاری سمت یا مسئولیت‌ یا وظایف دیگر با حفظ سمت اصلی به مسئول فنی، از سوی مؤسسه متبوع، با توافق وی بلامانع است، مشروط بر آنکه در اجرای وظایف اصلی وی اختلال ایجاد نکند. 

4 – مسئولیت‌ها

مسئول فنی بالاترین مقام مسئول در امور فنی و حسن اجرای عملیات واحد تحت سرپرستی بوده و مسئولیت‌های کلی وی به‌شرح زیر است: 

o بهره‌برداری بهینه از مواد اولیه مورد استفاده.

o تعهدات کارفرما در مورد حسن  اجرای قوانین، مقررات، ضوابط فنی و استانداردها.

o حفظ کیفیت محصولات مطابق با استانداردهای مقرر.

o حفظ بهره‌وری عملیات تولید.

o بهینه‌سازی مصرف انرژی در واحد.

o رعایت اصول و ضوابط زیست محیطی و کنترل آلاینده‌ها.

o رعایت اصول ایمنی و بهداشت شغلی در واحد.

o به حداقل رساندن ضایعات و دورریزها.

o مدیریت مواد دورریز و باطله.

o استفاده مطلوب از منابع موجود (مالی، تجهیزات و ماشین‌آلات، نيروي انساني، مواد اولیه و ... ) در امور فنی.

o تلاش برای رشد ارزش افزوده و مطلوبیت استفاده از مواد معدنی.

o برنامه ریزی کنترل عملکرد تجهیزات و ابزار دقیق خط تولید وحصول اطمینان از صحت عملکرد آنها.

o برنامه ریزی تدارک مواد اولیه و اقلام مصرفی واحد.

o تعیین کمیت و کیفیت (سطح مهارت) نیروی انسانی مورد نیاز.

o رشد فن‌آوری و بکارگیری فنون و روشهای نوین.

o نظارت بر رعایت اخلاق حرفه ای و مهندسی در واحد.

o سایر موارد تاثیر‌گذار بر بهبود کمی و کیفی عملیات.

تبصره- پذیرش مسئولیت‌های فوق توسط مسئول فنی، رافع مسئولیت‌های مقام مافوق وی یا کارفرما نخواهد بود.

5 – اختیارات

مسئول فنی برای اجرای مسئولیت‌های خود، در چهارچوب ضوابط قانونی، فنی و حرفه‌ای و مقررات مؤسسه متبوع دارای اختیار کامل است. چنانچه مقام مافوق وی یا کارفرما بر کاهش اختیارات او اصرار ورزد یا دستوری برخلاف مقررات و ضوابط فنی و حرفه‌ای صادر کند، مسئول فنی می‌تواند ابتدا کتباً به وی متذکر داده و درصورت عدم توجه، مراتب را به سازمان صنایع و معادن و سازمان نظام مهندسی معدن استان گزارش کند و در اینصورت آن بخش از مسئولیت وی که براثر کاهش اختیارات یا صدور دستور ناصحیح و مغایر با مقررات، قابل اجرا نبوده، به تشخیص سازمان نظام مهندسی معدن استان، از وی ساقط خواهد شد.

مسئول فنی می‌تواند با موافقت مقام مافوق خود یا کارفرما یا برحسب ساختار تشکیلاتی واحد، بعضی یا تمامی اختیارات و یا وظایف خود را به شخص یا اشخاص دیگر واگذار کند، یا از بین کارکنان ذیصلاح واحد در مواقع لازم برای خود جانشینی تعیین کند، اما در هرحال کلیه مسئولیت‌ها همچنان بر عهده او است.

تبصره- چنانچه مدت مرخصی یا غیبت مسئول فنی از حدود مقرر تجاوز کند، کارفرما موظف است شخص دیگری را طبق ضوابط همین شرح شغل جایگزین وی کرده و معرفی کند.   

6 – شرح وظایف

وظایف کلی مسئول فنی، بدون آنکه محدود به اینها باشد، شامل موارد زیر است:

o تهیه دستورالعمل های تولید و ارائه به قسمت های مربوطه.

o بررسی و پیشنهاد طرح عملیاتی بهبود و اصلاح فرآیند و خطوط تولید.

o تایید برنامه‌های مربوط به فرآیند تولید در واحد مربوطه.

o ارائه گزارش‌های نوبه‌ای به مراجع ذیربط مطابق مقررات و ضوابط مصوب.

o گزارش وقوع حوادث و سوانح کاری به مبادی ذیربط.

o نظارت بر اجرای صحیح دستورالعمل های بهره برداری در واحد .

o نظارت بر حسن انجام وظائف افراد تحت سرپرستی.

o بازدیدهای منظم و موردی از بخش‌های تحت سرپرستی بطوریکه همواره از وضعیت تمام محل‌های کار مطلع باشد.

o نظارت بر بکارگیری افراد متخصص و مرتبط در جایگاه‌های شغلی مختلف.

o نظارت برسازماندهی و حفظ و نگهداری اسناد و مدارک فنی.

o همکاری با بازرسان اعزامی و مراجع مسئول در چارچوب مقررات.

o پایش شاخص های تولید مانند مصرف مواد اولیه،بازدهی فرآیند،مصرف انرژی،میزان ضایعاتو کیفیت محصول و اقدامات مناسب جهت افزایش بهره وری.

o نظارت بر ذخیره سازی مواد اولیه و محصولات و نیز انباشت مواد باطله مطابق دستورالعمل های مربوط.

o نظارت بر تامین مواد اولیه،اقلام مصرفی و تجهیزات مورد نیاز خط تولید با در نظر گرفتن شرایط فنی مربوط.

o برقراری هماهنگی های لازم بین قسمت های مختلف واحد به منظور تسهیل در امر تولید.

o تعیین نوع و تعداد تجهیزات، ماشین‌آلات و ابزار کار و نظارت بر تأمین آن.

o تایید نهایی توقف و راه اندازی ماشین آلات و تجهیزات خط تولید.

o تعیین سازمان کار و کمیت و کیفیت نیروی کار و نظارت بر تأمین آن.

o نیاز سنجی آموزشی پرسنل واحدو نظارت بر آموزش کارکنان.

o هماهنگی با سایر واحدها به هنگام تغییرات برنامه تولید.

o همکاری در اجرای برنامه های تحقیق و توسعه در واحد.

o نظارت بر حسن اجرای ضوابط و مقررات زیست محیطی و کنترل آلاینده ها.

o اتخاذ تصمیم در مورد به کار گیری محصولات غیر منطبق با استاندارد.

o پیشنهاد و نظارت بر انتخاب مشاور و پیمانکاران جزئی در صورت نیاز و تأیید حسن انجام تعهدات آنها.

o سازماندهی حفظ اسناد و مدارک فنی.

o سایر اقداماتی که در راستای انجام مسئولیت‌ها ضروری باشد.

7 - شرایط اشتغال

مسئول فنی توسط کارفرما، یا شخص حقیقی یا حقوقی جانشین وی، انتخاب و استخدام می‌شود. انجام وظیفه مسئول فنی در مدت اشتغال، به‌صورت تمام وقت است. موارد استثنا توسط وزارت صنایع و معادن تعیین و ابلاغ می‌شود.

طریقه استخدام مسئول فنی، یکی از روش‌های معمول در کشور است. 

پذیرش کار در چهارچوب صلاحیت فنی و ظرفیت اشتغال دارنده پروانه اشتغال است. لذا دارنده پروانه اشتغال مکلف است قبل از پذیرش کار یا انعقاد قرارداد، از سازمان استانی که عضو آن است استعلام و گواهی تأیید صلاحیت و ظرفیت اشتغال باقی‌مانده خود را به کارفرما ارائه نماید. تصویر پروانه اشتغال و گواهی سازمان نظام مهندسی استان جزو مدارک استخدامی مسئول فنی واحد صنعتی است.

کارفرما طبق ماده 4 قانون نظام مهندسی معدن و پیرو بخشنامه شماره 226923/60 مورخ 10/12/88 وزارت صنایع معادن موظف است مسئول فنی را به سازمان صنایع و معادن استان معرفی کند و مدت و شرایط استخدام وی را اطلاع دهد و سازمان صنایع و معادن استان نیز مراتب را عیناً به اطلاع سازمان نظام مهندسی معدن استان می‌رساند.

درصورت ادامه اشتغال مسئول فنی، بیش از یک سال، لازم است هر سال مراحل فوق تکرار شود.

چنانچه دارنده پروانه اشتغال عضو سازمان استان محل اشتغال نباشد، سازمان نظام مهندسی معدن استان موظف است مراتب را به سازمان استان مربوط گزارش کند. دارنده پروانه اشتغال نیزمکلف است مراتب استخدام خود به‌عنوان مسئول فنی و مشخصات محل اشتغال را  به سازمان نظام مهندسی معدن استانی که عضو آن است اطلاع دهد تا در پرونده وی درج شود. درصورتیکه مدت اشتغال در استان دیگر بیشتر از 6 ماه باشد باید به استان محل اشتغال انتقال یابد.

مسئول فنی محق است درصورت تمایل با اعلام و استعفای کتبی قبلی، طبق مفاد قرارداد منعقده یا طبق مقررات استخدامی مؤسسه، از کار کناره‌گیری کند و همچنین کارفرما می‌تواند طبق مفاد قرارداد منعقده یا طبق مقررات استخدامی مؤسسه، با اعلام قبلی به خدمات مسئول فنی خاتمه دهد. در اینصورت کارفرما مکلف است طبق مراحل فوق و حداکثر ظرف مدت یک ماه، فرد دیگری را بجای وی تعیین و معرفی کند. تا زمان معرفی فرد جدید، مسئول فنی همچنان عهده‌دار انجام وظایف و مسئولیت‌های خود خواهد بود. 

مسئول فنی نمی‌تواند بطور هم‌زمان شغل تمام‌وقت دیگری داشته باشد. به‌همین دلیل اشتغال هم‌زمان هر فرد به‌عنوان مسئول فنی در دو واحد، غیرممکن است، مگر در موارد استثنا که توسط وزارت صنایع و معادن تعیین می‌شود. البته اشتغال غیر تمام وقت به کارهای دیگر، چنانچه مغایر با مقررات مؤسسه متبوع نباشد، و یا پذیرش سمت‌های دیگر در مؤسسه متبوع طبق ماده 3 این شرح شغل، بلامانع است. همچنین می‌تواند از ظرفیت اشتغال سالانه باقی‌مانده خود، با موافقت سازمان نظام مهندسی معدن استان، برای انجام کارهای حرفه‌ای دیگری که غیرتمام‌وقت باشد استفاده کند.

تبصره - به منظور هماهنگ کردن مراحل مختلف انتخاب و انعقاد قرارداد با مسئول فنی، سازمان نظام مهندسی معدن می‌تواند فرم‌های لازم را تهیه و در اختیار سازمان‌های صنایع و معادن و نظام مهندسی معدن استان، جهت استفاده متقاضیان قرار دهد.

8 – حق‌الزحمه

برای محاسبه میزان استفاده از ظرفیت اشتغال، حق‌الزحمه ماهانه مسئول فنی با توجه به بزرگترین پایه پروانه اشتغال وی و براساس حق‌الزحمه پایه نفرماه، طبق مبانی قیمت‌گذاری خدمات مهندسی، تعیین می‌شود.

قرارداد استخدامی نیز می‌تواند بر مبنای تعرفه حق‌الزحمه بزرگترین پایه عضو تنظیم شود، که در این‌صورت ضرایب منطقه‌ای، سختی کار و ضریب ویژه شغلی نیز قابل اعمال است. ضریب ویژه شغلی برای مسئول فنی واحدهای کانه‌آرایی و فرآوری 05/1 و در صورت گرد و غبار، فضای آلوده و بخارات مضر برحسب مورد تا 2/1 قابل تعیین است. اضافات، فوق‌العاده‌ها، پاداش و کسور طبق قرارداد فی‌مابین یا مقررات عمومی کشور یا مقررات استخدامی مؤسسه متبوع تعیین می‌شود. 

پرداخت حق‌الزحمه اضافی به مسئول فنی، درحالتی که طبق ماده 3 این شرح شغل مسئولیت و وظایف دیگری را نیز با حفظ سمت پذیرفته است، الزامی نبوده و طبق صلاحدید کارفرما انجام می‌شود.

9 – تخلفات

تخلفات حرفه‌ای، انظباطی یا انتظامی مسئول فنی، طبق مفاد آیین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی معدن توسط شورای انتظامی استان بررسی و در مورد آن تصمیم‌گیری می‌شود. علاوه برآن کارفرما یا جانشین وی می‌تواند در مورد تخلفات احتمالی مسئول فنی، مطابق مفاد قرارداد فی‌مابین یا مقررات مؤسسه، مشروط بر آنکه قبلاً به وی ابلاغ شده باشد، عمل نموده و درصورت لزوم از وی به مراجع ذیصلاح نیز شکایت کند.

مسئول فنی تا هنگام رسیدگی و صدور حکم شورای انتظامی استان و در مدت اعتبار قرارداد استخدامی، همچنان عهده‌دار انجام وظایف و مسئولیت‌های خود خواهد بود و حق‌الزحمه وی نیز تا آخرین روز کار قابل پرداخت است.

10 – فهرست کارخانه‌ها و واحدهای کانه آرایی و فرآوری از صنایع معدنی

تولید کنستانتره های معدنی (واحدهای کانه آرایی).

تولید سیمان.

تولید آجر، گچ، آهک صنعتی، شن و ماسه، عایق‌های رطوبتی و حرارتی، ...

تولید شیشه (جام و فلوت).

فرآوری سنگ‌های ساختمانی.

فرآوری کانی‌های صنعتی مثل کائولن، بنتونیت و استحصال نمک‌های فلزی.

تولید مواد نسوز.

7-1- مواد اولیه دیرگداز.

7-2- فرآورده‌های دیرگداز مانند جرم‌ها و آجرهای نسوز.

تولید محصولات سرامیکی مانند کاشی، چینی بهداشتی و ظروف چینی.

کک سازی.

آگلومراسیون مواد معدنی، گرانول سازی، گندله سازی، کلوخه سازی و بریکت سازی.

تولید آلومینا از مواد اولیه معدنی.

11 –  تهیه طرح واحد فرآوری شن و ماسه

طبق مصوبه مورخ 18/12/1392 کمیته تدوین دستورالعمل­ها مقرر شد، طرح واحد فرآوری شن و ماسه، چنانچه بخشی از طرح بهره برداری معدن باشد، فقط همان بخش و چنانچه بصورت مستقل تهیه شده باشد کل آن الزاما" باید توسط عضو دارای پروانه اشتغال در رسته کانه آرایی و فرآوری و با زمینه طراحی تهیه، مهر و امضا شود.

شرح و شرايط شغل مسئول فنی واحد متالورژی استخراجی

(كد شغل: 4001)

1 – کلیات

در اجرای ماده 4 قانون نظام مهندسی معدن و پیرو بخشنامه‌های شماره 226923/60 مورخ 10/12/88 و 37755/60 مورخ 6/2/89 وزارت صنایع و معادن، کلیه کارخانه‌ها و واحدهای متالورژی استخراجی اعم از پیرومتالورژی، هیدرومتالورژی و الکترومتالورژی مکلفند که یک نفر را به عنوان مسئول فنی عملیات تعیین و به وزارت صنایع و معادن معرفی کنند. کارخانه‌ها و واحدهایی از صنایع معدنی که در گروه متالورژی استخراجی قرار می‌گیرند طبق بند 10 این شرح شغل است. مسئول فنی واحد متالورژی استخراجی مسؤلیت حسن انجام کلیه فعالیت‌های واحد از نظر فنی و حرفه‌ای را عهده‌دار بوده و توسط بهره‌بردار از میان افراد واجد شرایط انتخاب می‌شود. خدمات تهیه طرح‌های صنایع معدنی و خدمات مسئول فنی آنها جدا از یکدیگر بوده ولی در صورت اقتضا  انجام آنها توسط یک شخص بلامانع است.

2 – صلاحیت فنی

مسئول فنی واحد متالورژی استخراجی باید دارای پروانه اشتغال در رسته متالورژی استخراجی و در یکی از زمینه‌های طراحی، نظارت یا اجرا (در زمینه تخصصی مرتبط با واحد) و با بزرگترین پایه پروانه اشتغال حداقل ارشد، 1، 2 و3 به ترتیب برای واحدهای درجه 1، 2، 3 و4 باشد. موارد استثنا توسط وزارت صنایع و معادن تعیین می‌شود. 

 در صورتیکه دارنده پروانه عملیات، شخصاً صلاحیت لازم برای قبول مسئولیت فنی را داشته باشد، می‌تواند مسئولیت فنی واحد را طبق مفاد این شرح شغل به‌عهده گیرد. 

3 – ساختار تشکیلاتی

اداره کلیه امور فنی کارخانه یا واحد به‌عهده مسئول فنی است و برحسب ساختار تشکیلاتی می‌تواند در عین حال رئیس یا سرپرست یا مدیر تولید واحد یا کارخانه نیز باشد.

مسئول فنی مستقیماً زیر نظر بالاترین مقام (معمولاً مدیرعامل یا جانشین وی) انجام وظیفه می‌کند.

در مجتمع‌های بزرگ که دارای چندین بخش مستقل هستند (نظیر نظیرمجتمع مس سرچشمه کرمان که دارای واحدهای مستقل پیرومتالورژی و هیدرومتالورژی می باشد)، لازم است که هر یک از آن بخش‌ها دارای یک مسئول فنی جداگانه باشند.

سرپرستان و مسئولان قسمت‌های مختلف واحد یا بخش‌های عملیاتی مستقل باید زیر نظر مسئول فنی واحد یا مسئول فنی بخش مربوط انجام وظیفه کنند.

چنانچه عملیات بهره‌برداری به پیمانکار واگذار شود، تعیین مسئول فنی نیز می‌تواند جزو وظایف آن شخص منظور شده و در قرارداد مربوط گنجانده شود، ولی به‌هرحال معرفی وی به وزارت صنایع و معادن جزو مسئولیت‌های دارنده پروانه عملیات است.  

مسئول فنی در صورت دارا بودن شرایط احراز مسئولیت ایمنی، بهداشت و محیط زیست واحد، می‌تواند همزمان هر دو مسئولیت را عهده‌دار باشد.

واگذاری سمت یا مسئولیت‌ یا وظایف دیگر با حفظ سمت اصلی به مسئول فنی، از سوی مؤسسه متبوع، با توافق وی بلامانع است، مشروط بر آنکه در اجرای وظایف اصلی وی اختلال ایجاد نکند. 

4 – مسئولیت‌ها

مسئول فنی بالاترین مقام مسئول در امور فنی و حسن اجرای عملیات واحد تحت سرپرستی بوده و مسئولیت‌های کلی وی به‌شرح زیر است: 

o بهره‌برداری بهینه از مواد اولیه مورد استفاده.

o تعهدات کارفرما در مورد حسن  اجرای قوانین، مقررات، ضوابط فنی و استانداردها.

o حفظ کیفیت محصولات مطابق با استانداردهای مقرر.

o حفظ بهره‌وری عملیات تولید.

o بهینه‌سازی مصرف انرژی در واحد.

o رعایت اصول و ضوابط زیست محیطی و کنترل آلاینده‌ها.

o رعایت اصول ایمنی و بهداشت شغلی در واحد.

o به حداقل رساندن ضایعات و دورریزها.

o مدیریت مواد دورریز و باطله.

o استفاده مطلوب از منابع موجود (مالی، تجهیزات و ماشین‌آلات، نيروي انساني، مواد اولیه و ... ) در امور فنی.

o تلاش برای رشد ارزش افزوده و مطلوبیت استفاده از مواد معدنی.

o برنامه ریزی کنترل عملکرد تجهیزات و ابزار دقیق خط تولید وحصول اطمینان از صحت عملکرد آنها.

o برنامه ریزی تدارک مواد اولیه و اقلام مصرفی واحد.

o تعیین کمیت و کیفیت (سطح مهارت) نیروی انسانی مورد نیاز.

o رشد فن‌آوری و بکارگیری فنون و روشهای نوین.

o نظارت بر رعایت اخلاق حرفه ای و مهندسی در واحد.

o سایر موارد تاثیر‌گذار بر بهبود کمی و کیفی عملیات.

تبصره- پذیرش مسئولیت‌های فوق توسط مسئول فنی، رافع مسئولیت‌های مقام مافوق وی یا کارفرما نخواهد بود.

5 – اختیارات

مسئول فنی برای اجرای مسئولیت‌های خود، در چهارچوب ضوابط قانونی، فنی و حرفه‌ای و مقررات مؤسسه متبوع دارای اختیار کامل است. چنانچه مقام مافوق وی یا کارفرما بر کاهش اختیارات او اصرار ورزد یا دستوری برخلاف مقررات و ضوابط فنی و حرفه‌ای صادر کند، مسئول فنی می‌تواند ابتدا کتباً به وی متذکر داده و درصورت عدم توجه، مراتب را به سازمان صنایع و معادن و سازمان نظام مهندسی معدن استان گزارش کند و در اینصورت آن بخش از مسئولیت وی که براثر کاهش اختیارات یا صدور دستور ناصحیح و مغایر با مقررات، قابل اجرا نبوده، به تشخیص سازمان نظام مهندسی معدن استان،از وی ساقط خواهد شد.

مسئول فنی می‌تواند با موافقت مقام مافوق خود یا کارفرما یا برحسب ساختار تشکیلاتی واحد، بعضی یا تمامی اختیارات و یا وظایف خود را به شخص یا اشخاص دیگر واگذار کند، یا از بین کارکنان ذیصلاح واحد در مواقع لازم برای خود جانشینی تعیین کند، اما در هرحال کلیه مسئولیت‌ها همچنان بر عهده او است.

تبصره- چنانچه مدت مرخصی یا غیبت مسئول فنی از حدود مقرر تجاوز کند، کارفرما موظف است شخص دیگری را طبق ضوابط همین شرح شغل جایگزین وی کرده و معرفی کند.   

6 – شرح وظایف

وظایف کلی مسئول فنی، بدون آنکه محدود به اینها باشد، شامل موارد زیر است:

o تهیه دستورالعمل های تولید و ارائه به قسمت‌های مربوطه.

o بررسی و پیشنهاد طرح عملیاتی بهبود و اصلاح فرآیند و خطوط تولید.

o تایید برنامه‌های مربوط به فرآیند تولید در واحد مربوطه.

o ارائه گزارش‌های نوبه‌ای به مراجع ذیربط مطابق مقررات و ضوابط مصوب.

o گزارش وقوع حوادث و سوانح کاری به مبادی ذیربط.

o نظارت بر اجرای صحیح دستورالعمل های بهره برداری در واحد.

o نظارت بر حسن انجام وظائف افراد تحت سرپرستی.

o بازدیدهای منظم و موردی از بخش‌های تحت سرپرستی بطوریکه همواره از وضعیت تمام محل‌های کار مطلع باشد.

o نظارت بر بکارگیری افراد متخصص و مرتبط در جایگاه‌های شغلی مختلف.

o نظارت برسازماندهی و حفظ و نگهداری اسناد و مدارک فنی.

o همکاری با بازرسان اعزامی و مراجع مسئول در چارچوب مقررات.

o پایش شاخص های تولید مانند مصرف مواد اولیه،بازدهی فرآیند،مصرف انرژی،میزان ضایعاتو کیفیت محصول و اقدامات مناسب جهت افزایش بهره وری.

o نظارت بر ذخیره سازی مواد اولیه و محصولات و نیز انباشت مواد باطله مطابق دستورالعمل های مربوط.

o نظارت بر تامین مواد اولیه،اقلام مصرفی و تجهیزات مورد نیاز خط تولید با در نظر گرفتن شرایط فنی مربوط.

o برقراری هماهنگی های لازم بین قسمت‌های مختلف واحد به منظور تسهیل در امر تولید.

o تعیین نوع و تعداد تجهیزات، ماشین‌آلات و ابزار کار و نظارت بر تأمین آن..

o تایید نهایی توقف و راه اندازی ماشین آلات و تجهیزات خط تولید.

o تعیین سازمان کار و کمیت و کیفیت نیروی کار و نظارت بر تأمین آن.

o نیاز سنجی آموزشی پرسنل واحدو نظارت بر آموزش کارکنان.

o هماهنگی با سایر واحدها به هنگام تغییرات برنامه تولید.

o همکاری در اجرای برنامه‌های تحقیق و توسعه در واحد.

o نظارت بر حسن اجرای ضوابط و مقررات زیست محیطی و کنترل آلاینده‌ها.

o اتخاذ تصمیم در مورد به کار گیری محصولات غیر منطبق با استاندارد.

o پیشنهاد و نظارت بر انتخاب مشاور و پیمانکاران جزئی در صورت نیاز و تأیید حسن انجام تعهدات آنها.

o سازماندهی حفظ اسناد و مدارک فنی.

o سایر اقداماتی که در راستای انجام مسئولیت‌ها ضروری باشد.

7 - شرایط اشتغال

مسئول فنی توسط کارفرما، یا شخص حقیقی یا حقوقی جانشین وی، انتخاب و استخدام می‌شود. انجام وظیفه مسئول فنی در مدت اشتغال، به‌صورت تمام وقت است. موارد استثنا توسط وزارت صنایع و معادن تعیین و ابلاغ می‌شود.

طریقه استخدام مسئول فنی، یکی از روش‌های معمول در کشور است. 

پذیرش کار در چهارچوب صلاحیت فنی و ظرفیت اشتغال دارنده پروانه اشتغال است. لذا دارنده پروانه اشتغال مکلف است قبل از پذیرش کار یا انعقاد قرارداد، از سازمان استانی که عضو آن است استعلام و گواهی تأیید صلاحیت و ظرفیت اشتغال باقی‌مانده خود را به کارفرما ارائه نماید. تصویر پروانه اشتغال و گواهی سازمان نظام مهندسی استان جزو مدارک استخدامی مسئول فنی واحد صنعتی است.

کارفرما طبق ماده 4 قانون نظام مهندسی معدن و پیرو بخشنامه شماره 226923/60 مورخ 10/12/88 وزارت صنایع معادن موظف است مسئول فنی را به سازمان صنایع و معادن استان معرفی کند و مدت و شرایط استخدام وی را اطلاع دهد و سازمان صنایع و معادن استان نیز مراتب را عیناً به اطلاع سازمان نظام مهندسی معدن استان می‌رساند.

درصورت ادامه اشتغال مسئول فنی، بیش از یک سال، لازم است هر سال مراحل فوق تکرار شود.

چنانچه دارنده پروانه اشتغال عضو سازمان استان محل اشتغال نباشد، سازمان نظام مهندسی معدن استان موظف است مراتب را به سازمان استان مربوط گزارش کند. دارنده پروانه اشتغال نیزمکلف است مراتب استخدام خود به‌عنوان مسئول فنی و مشخصات محل اشتغال را  به سازمان نظام مهندسی معدن استانی که عضو آن است اطلاع دهد تا در پرونده وی درج شود. درصورتیکه مدت اشتغال در استان دیگر بیشتر از 6 ماه باشد باید به استان محل اشتغال انتقال یابد.

مسئول فنی محق است درصورت تمایل با اعلام و استعفای کتبی قبلی، طبق مفاد قرارداد منعقده یا طبق مقررات استخدامی مؤسسه، از کار کناره‌گیری کند و همچنین کارفرما می‌تواند طبق مفاد قرارداد منعقده یا طبق مقررات استخدامی مؤسسه، با اعلام قبلی به خدمات مسئول فنی خاتمه دهد. در اینصورت کارفرما مکلف است طبق مراحل فوق و حداکثر ظرف مدت یک ماه، فرد دیگری را بجای وی تعیین و معرفی کند. تا زمان معرفی فرد جدید، مسئول فنی همچنان عهده‌دار انجام وظایف و مسئولیت‌های خود خواهد بود. 

مسئول فنی نمی‌تواند بطور هم‌زمان شغل تمام‌وقت دیگری داشته باشد. به‌همین دلیل اشتغال هم‌زمان هر فرد به‌عنوان مسئول فنی در دو واحد، غیرممکن است، مگر در موارد استثنا که توسط وزارت صنایع و معادن تعیین می‌شود. البته اشتغال غیر تمام وقت به کارهای دیگر، چنانچه مغایر با مقررات مؤسسه متبوع نباشد، و یا پذیرش سمت‌های دیگر در مؤسسه متبوع طبق ماده 3 این شرح شغل، بلامانع است. همچنین می‌تواند از ظرفیت اشتغال سالانه باقی‌مانده خود، با موافقت سازمان نظام مهندسی معدن استان، برای انجام کارهای حرفه‌ای دیگری که غیرتمام‌وقت باشد استفاده کند.

تبصره - به منظور هماهنگ کردن مراحل مختلف انتخاب و انعقاد قرارداد با مسئول فنی، سازمان نظام مهندسی معدن می‌تواند فرم‌های لازم را تهیه و در اختیار سازمان‌های صنایع و معادن و نظام مهندسی معدن استان، جهت استفاده متقاضیان قرار دهد.

8 – حق‌الزحمه

برای محاسبه میزان استفاده از ظرفیت اشتغال، حق‌الزحمه ماهانه مسئول فنی با توجه به بزرگترین پایه پروانه اشتغال وی و براساس حق‌الزحمه پایه نفرماه، طبق مبانی قیمت‌گذاری خدمات مهندسی، تعیین می‌شود.

قرارداد استخدامی نیز می‌تواند بر مبنای تعرفه حق‌الزحمه بزرگترین پایه عضو تنظیم شود، که در این‌صورت ضرایب منطقه‌ای، سختی کار و ضریب ویژه شغلی نیز قابل اعمال است. ضریب ویژه شغلی برای مسئول فنی واحدهای متالورژی استخراجی 05/1 و در صورت گرد و غبار، فضای آلوده و بخارات مضر برحسب مورد تا 2/1 قابل تعیین است. اضافات، فوق‌العاده‌ها، پاداش و کسور طبق قرارداد فی‌مابین یا مقررات عمومی کشور یا مقررات استخدامی مؤسسه متبوع تعیین می‌شود. 

پرداخت حق‌الزحمه اضافی به مسئول فنی، درحالتی که طبق ماده 3 این شرح شغل مسئولیت و وظایف دیگری را نیز با حفظ سمت پذیرفته است، الزامی نبوده و طبق صلاحدید کارفرما انجام می‌شود.

9 – تخلفات

تخلفات حرفه‌ای، انظباطی یا انتظامی مسئول فنی، طبق مفاد آیین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی معدن توسط شورای انتظامی استان بررسی و در مورد آن تصمیم‌گیری می‌شود. علاوه برآن کارفرما یا جانشین وی می‌تواند در مورد تخلفات احتمالی مسئول فنی، مطابق مفاد قرارداد فی‌مابین یا مقررات مؤسسه، مشروط بر آنکه قبلاً به وی ابلاغ شده باشد، عمل نموده و درصورت لزوم از وی به مراجع ذیصلاح نیز شکایت کند.

مسئول فنی تا هنگام رسیدگی و صدور حکم شورای انتظامی استان و در مدت اعتبار قرارداد استخدامی، همچنان عهده‌دار انجام وظایف و مسئولیت‌های خود خواهد بود و حق‌الزحمه وی نیز تا آخرین روز کار قابل پرداخت است.

10 –فهرست کارخانه‌ها و واحدهای متالورژی از صنایع معدنی

o تشویه مواد معدنی مثل تشویه کانی‌های سولفیدی سرب، روی، مس و ...

o ذوب و احیا (گداز) نظیر کوره بلند، تولید مات مس و تبدیل آن به مس خام (تولید مس به روش حرارتی)، ذوب و احیای سرب و ...

o هیدرومتالورژی فلزات غیرآهنی مانند واحدهای هیدرومتالورژی مس، روی و ... و تولید فلزات قیمتی.

o الکترومتالورژی مانند پالایش الکترولیتی مس، تولید آلومینیوم اولیه و ...

o تولید فولاد در کوره‌های قوس الکتریکی.

o واحدهای بازیافت مواد فلزی از قراضه‌ها و منابع ثانویه مانند  آلومینیوم، مس، سرب، روی و ...

o احیای مستقیم آهن مانند واحد میدرکس فولاد مبارکه، اهواز، و ...

o ریخته گری مقاطع فلزی به صورت پیوسته و تک‌بار مثل ریخته‌گری مداوم شمش‌های چدنی، فولادی، مسی، آلومینیومی،... و آلیاژهای مربوطه.

o ذوب و احیا با استفاده از کوره‌های الکتریکی مانند تولید فروسیلیسیم، فروکرم، فرو منگنز،... و کاربیدهای کلسیم و غیره.

o تولید مواد نسوز.

o 10-1- مواد اولیه دیرگداز.

o 10-2- فرآورده‌های دیرگداز مانند جرم‌ها و آجرهای نسوز.

o تولید محصولات سرامیکی مانند کاشی، چینی بهداشتی و ظروف چینی.

o کک سازی.

o آگلومراسیون مواد معدنی، گرانول سازی، گندله سازی، کلوخه سازی و بریکت سازی.

o تولید آلومینا از مواد اولیه معدنی.

شرح و شرايط شغل مسئول تهیه نقشه‌های زمین­شناسی

(كد شغل:1007)

1- کلیات

· در هر یک از مراحل عملیات معدنی که تهیه نقشه زمین­شناسی ضرورت داشته باشد تعیین یک نفر به عنوان مسئول تهیه نقشه زمین­شناسی الزامی است .

· خدمات تهیه طرح اکتشاف، گزارش پایان اکتشاف، مسئول فنی عملیات اکتشاف و مسئول تهیه نقشه زمین­شناسی، جدا از یکدیگر است ولی انجام آنها توسط یک شخص بلامانع است.

· ضوابط و معیارهای فنی و الگوی تهیه نقشه­های زمین­شناسی طبق دستور­العمل­های جداگانه توسط وزرات صنعت، معدن و تجارت یا سازمان نظام مهندسی معدن تهیه وابلاغ می شود .

2- صلاحیت فنی

مسئول تهیه نقشه زمین­شناسی باید دارای پروانه اشتغال در رسته پی جویی و اکتشاف و یکی از زمینه­های، طراحی، نظارت یا اجرا  باشد. پایه پروانه اشتغال مسئول تهیه نقشه زمین­شناسی، برای تهیه نقشه­های زمین­شناسی درجه 1،2،3،4 باید به ترتیب حداقل پایه ارشد، 1،2و3 باشد .موارد استثنا توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت تعیین می شود.

تبصره1:گذراندن دوره­های GIS و تهیه نقشه‌های بزرگ مقیاس زمین­شناسی ضروری  است.

تبصره 2: درجه نقشه زمین­شناسی طبق دستورالعمل جداگانه­ای تعیین می شود.

تبصره 3: دارنده پروانه اکتشاف در صورت داشتن صلاحیت­فنی می تواند طبق این شرح شغل، مسئولیت تهیه نقشه زمین­شناسی محدوده خود را به عهده گیرد.

3- ساختار تشکیلاتی

مسئول تهیه نقشه زمین­شناسی توسط دارنده پروانه عملیات معدنی انتخاب و زیر نظر مسئول فنی اکتشاف انجام وظیفه می نماید.

واگذاری سایر وظایف یا مسئولیت­ها با حفظ سمت مسئول تهیه نقشه زمین­شناسی از سوی مؤسسه متبوع، با توافق وی بلامانع است.

4- مسئولیت­ها

مسئول تهیه نقشه بالاترین مقام مسئول در تهیه نقشه­های تحت سرپرستی خود بوده و مسئولیت­های کلی وی به شرح زیر است :

· کامل بودن داده­ها، اطلاعات و نقشه­های مورد نیاز برای تهیه نقشه

· انطباق محدوده تهیه نقشه با مختصات محدوده مورد نظر کارفرما

· رعایت تعهدات فنی دارنده پروانه عملیات معدنی در خصوص قانون معادن و آئین نامه اجرایی آن

· حفظ اسرار صاحب کار و محرمانه نگه داشتن اسناد و اطلاعات کسب شده، جز در مواردی که توسط مقامات ذیصلاح قانونی خواسته شود

· رعایت اصول و مقررات فنی و مهندسی و استانداردهای متداول

· توجه دقیق وکافی به لیتولوژی و گسترش کانسار مورد نظر در نقشه

· استفاده مطلوب از منابع (مالی ،تجهیزات و ماشین آلات، نیروی انسانی، ...)

· بکارگیری فنون و روشهای نوین در تهیه نقشه

· هر موضوع دیگر تأثیر گذار بر بهبود کیفی و روند تهیه نقشه

تبصره1: پذیرش مسئولیت­های فوق توسط مسئول تهیه نقشه، رافع مسئولیت­های مقام مافوق وی و دارنده پروانه عملیات معدنی نخواهد بود.

تبصره2: در صورتیکه برداشت صحرایی توسط نقشه بردار و مسئول تهیه نقشه زمین­شناسی همزمان انجام شود نقشه بردار و مسئول تهیه نقشه هر کدام مسئول صحت و دقت عملیات مربوط به خود می باشند.

5- اختیارات

مسئول تهیه نقشه برای اجرای مسئولیت‌های خود، در چهارچوب دستورالعمل‌ها، مقررات، استانداردها، ضوابط فنی و حرفه‌ای و مقررات مؤسسه متبوع دارای اختیار کامل است. چنانچه مقام مافوق وی یا دارنده پروانه عملیات معدنی بر کاهش اختیارات او اصرار ورزد یا دستوری بر خلاف مقررات و ضوابط فنی و حرفه ای صادر کند، مسئول تهیه نقشه می تواند ابتدا کتباً به وی متذکر شده و در صورت عدم توجه، مراتب را به سازمان صنعت، معدن و تجارت و سازمان نظام مهندسی معدن استان کتباً گزارش کند. در این صورت آن بخش از مسئولیت وی که بر اثر کاهش اختیارات یا صدور دستور مغایر با مقررات، قابل اجرا نبوده، از عهده وی ساقط خواهد شد.

6- شرح وظایف

اهم وظایف مسئول تهیه نقشه زمین­شناسی شامل موارد زیر است :

· درخواست ارائه مدارک، نقشه‌ها واطلاعات مورد نیاز از کارفرما و حصول اطمینان از کامل بودن آنها

· تعیین نقاط اکتشافی روی عکس‌های هوایی و ماهواره‌ای و حصول اطمینان از قرار گرفتن آنها در داخل محدوده

· اخذ اطلاعات رقومی همراه با نقشه‌های توپوگرافی تأیید شده محدوده مورد نظر جهت تهیه نقشه
زمین­شناسی از کارفرما یا نقشه بردار ذیصلاح کارفرما

رعایت ضوابط تهیه نقشه طبق نمودار زیر:

 تفکیک واحدهای سنگی، تعیین افق­های معدنی و نمونه برداری از این واحدها

  آماده سازی نمونه                تکمیل نقشه‌های پایه و انتقال عوارض زمین­شناسی معدنی بر روی آن­ها

   مطالعات آزمایشگاهی           تحلیل وضعیت زمین­شناسی وانتقال اطلاعات بر روی نقشه توپوگرافی                                         

· بررسی، تطبیق وتأیید نقشه‌ها، مدارک واطلاعات ارائه شده

· پیشنهاد اجرای عملیات تکمیلی در صورت ناقص بودن اطلاعات مورد نیاز

· طبقه بندی و تجزیه و تحلیل، مدارک واطلاعات ارائه شده بر اساس ضوابط ومقررات فنی

· اصلاح نقشه براساس نظرات کارفرما و دستگاه‌های مسئول صدور گواهی کشف در صورت لزوم

· انجام سایر اقداماتی که در حیطه مسئولیت وشرح خدمات قرارداد ضروری باشد

7- شرایط اشتغال

مسئول تهیه نقشه زمین­شناسی توسط دارنده پروانه عملیات معدنی یا شخص حقیقی یا حقوقی جانشین وی، انتخاب و با انعقاد قرارداد پاره وقت مشغول به کار می شود.

طریقه استخدام مسئول تهیه نقشه، طبق یکی از روش­های معمول در کشور و یا در قالب قراردادی با مدت یا کار معین است. مدت قرارداد نباید کمتر از مدت پیش­بینی شده انجام عملیات در طرح باشد. برنامه زمانی اشتغال مسئول تهیه نقشه برحسب نوع و حجم عملیات طبق طرح تعریف می شود. چگونگی جبران خسارت هر یک از طرفین، چنانچه انجام عملیات طبق برنامه پیش­بینی شده  و مطابق با مفاد قرارداد، به علت قصور طرف مقابل انجام نشود، در قرار داد قابل تعیین است.

پذیرش کار در چهارچوب صلاحیت فنی و ظرفیت اشتغال دارنده پروانه­اشتغال است. لذا دارنده پروانه­اشتغال مکلف است قبل از پذیرش کار یا انعقاد قرارداد، از سازمان استانی که عضو آن است استعلام و گواهی تأیید صلاحیت و ظرفیت اشتغال باقی­مانده خود را به کارفرما ارائه نماید. تصویر پروانه­اشتغال و گواهی سازمان نظام مهندسی معدن استان جزو مدارک اشتغال به کار مسئول تهیه نقشه زمین­شناسی است و به قرارداد پیوست می شود.

چنانچه دارنده پروانه­اشتغال عضو سازمان استان محل اشتغال نباشد، سازمان نظام مهندسی معدن استان موظف است مراتب را به سازمان استان مربوط گزارش کند. دارنده پروانه­اشتغال نیز مکلف است مراتب اشتغال خود به عنوان مسئول تهیه نقشه و اطلاعات محل اشتغال را به سازمان نظام مهندسی معدن استانی که عضو آن است اطلاع دهد تا در پرونده وی درج و از ظرفیت نامبرده کسر گردد.

مسئول تهیه نقشه زمین­شناسی می تواند با اعلام و استعفای کتبی، طبق مفاد قرارداد منعقده یا طبق مقررات استخدامی مؤسسه متبوع، از کار کناره­گیری کند و همچنین کارفرما می­تواند طبق مفاد قرارداد منعقده یا طبق مقررات استخدامی مؤسسه، به خدمات مسئول تهیه نقشه زمین­شناسی خاتمه دهد. در این صورت دارنده پروانه عملیات معدنی ملزم به جایگزینی وی با فرد ذیصلاح دیگری خواهد بود. مسئول تهیه نقشه زمین­شناسی موظف است کلیه اطلاعاتی را که تا تاریخ انفصال کسب کرده و کلیه مستندات و مدارک را به کارفرما یا فردی که جایگزین وی شده تحویل دهد.

اشتغال هر فرد به عنوان مسئول تهیه نقشه زمین­شناسی بطور همزمان، حداکثر برای تهیه دو نقشه، با توجه به ظرفیت اشتغال بلامانع است.

سازمان نظام مهندسی معدن می تواند فرم­های لازم برای انعقاد قراداد با مسئول تهیه نقشه زمین­شناسی را تهیه و در اختیار متقاضیان قرار دهد.

8- حق الزحمه

چنانچه مسئول تهیه نقشه زمین­شناسی جزو کارکنان تمام وقت کارفرما نباشد، حداقل حق­الزحمه پایه وی بر مبنای تعرفه­های [مبانی قیمت گذاری خدمات مهندسی] و با توجه به درجه نقشه زمین­شناسی به ترتیب زیر تعیین و طبق [دستورالعمل محاسبه ظرفیت اشتغال باقیمانده] از ظرفیت اشتغال سالانه وی کسر می شود.

- برای نقشه درجه 1          P120                    [ نرخ پایه ارشد P 5    × نفرروز24]

- برای نقشه درجه 2           P75                     [ نرخ پایه یک  P 75/3 × نفرروز20]

- برای نقشه درجه 3            P40                    [ نرخ پایه دو   P 5/2  × نفرروز16]

- برای نقشه درجه 4           P 25                    [ نرخ پایه سه   P 65/1 × نفرروز16]

در قرارداد فی­مابین بر حسب توافق طرفین ضریب منطقه­ای، حق ماموریت، هزینه‌های سفر و سایر اضافات و
فوق العاده­ها قابل درج است و کسور طبق مقررات جاری کشور تعیین می شود.

پرداخت حق الزحمه مسئول تهیه نقشه منوط به ارائه خدمات طبق قرارداد فی­مابین است وچنانچه تهیه نقشه زمین­شناسی با مفاد قرارداد مطابقت داشته ولی منجر به صدور گواهی کشف نشود قصوری متوجه مسئول تهیه نقشه زمین­شناسی نخواهد بود.

تبصره: تعرفه­های فوق فقط برای محاسبه حق­الزحمه شخص کارشناس (و مبنای دریافت کارمزد سازمان استان) است و شامل هزینه­های انجام عملیات تهیه نقشه زمین­شناسی، که طبق دستورالعمل جداگانه می­باشد، نخواهدبود.

9- تخلفات

تخلفات حرفه ای، انضباطی یا انتظامی مسئول تهیه نقشه زمین­شناسی، طبق مفاد آیین نامه اجرایی قانون نظام مهندسی معدن توسط شورای انتظامی استان بررسی و در مورد آن تصمیم گیری می شود. علاوه برآن دارنده پروانه عملیات معدنی یا جانشین وی می تواند در مورد تخلفات احتمالی مسئول تهیه نقشه، مطابق مفاد قرارداد فی مابین یا مقررات مؤسسه، مشروط بر آنکه قبلاً به وی ابلاغ شده باشد، عمل نموده ودر صورت لزوم از وی به مراجع ذیصلاح نیز شکایت نماید.         

دستورالعمل درجه بندی نقشه‌های زمین­شناسی

برای درجه­بندی نقشه‌های زمین­شناسی ابتدا امتیازها بر اساس عوامل زیر تعیین و پس از جمع بندی امتیازات، درجه نقشه بر حسب مجموع امتیاز­ها و به ترتیب تعیین شده در زیر جدول مشخص می­شود.   

درجه 1                                                       امتیاز> 85

درجه 2                                                 85≥ امتیاز> 75

درجه 3                                                 75≥ امتیاز> 65

 درجه 4                                                    65 ≥ امتیاز